سیستم کنترل ترافیک «ساهر» در عربستان سعودی، که به ظاهر برای افزایش ایمنی جاده‌ها نصب شده، عملاً به ابزاری برای درآمدزایی مالی و تشدید نظارت دولتی تبدیل شده است. این سیستم با استفاده از دوربین‌های هوشمند، تخلفات را ثبت کرده و منجر به جریمه‌های سنگین می‌شود که انتقادات جدی را در پی داشته است.
مشکلات عمده سیستم ساهر
مهم‌ترین نقدهای وارد شده به ساهر عبارتند از:
* جریمه‌های سنگین و نامتناسب: جریمه‌ها، از ۱۵۱ ریال سعودی آغاز شده و برای بسیاری از شهروندان کم‌درآمد، از جمله کارگران، بسیار سنگین است. این جریمه‌ها بدون در نظر گرفتن وضعیت اقتصادی افراد اعمال می‌شوند و راهکاری مؤثر برای تجدیدنظر یا تخفیف وجود ندارد، که نشان‌دهنده نبود «عدالت اجتماعی» در این سیستم است.
* فقدان شفافیت و سوءمدیریت درآمدها: میلیاردها ریال درآمد حاصل از این جریمه‌ها، به جای سرمایه‌گذاری در بهبود زیرساخت‌های جاده‌ای یا آموزش رانندگان، صرف پروژه‌هایی دیگر می‌شود. این در حالی است که بسیاری از جاده‌ها، به‌ویژه در مناطق شرقی، همچنان وضعیت نامناسبی دارند.
* نصب فریبنده دوربین‌ها: دوربین‌ها گاهی در مکان‌هایی نصب می‌شوند که فاقد علائم هشداردهنده کافی هستند یا محدودیت سرعت به طور ناگهانی تغییر می‌کند، که منجر به ثبت تخلفات ناخواسته و افزایش هدفمند تعداد جریمه‌ها می‌شود. روند اعتراض به این جریمه‌ها نیز بسیار پیچیده و دشوار است.
ساهر، ابزار نظارت گسترده!
علاوه بر جنبه مالی، ساهر به شبکه‌ای گسترده از دوربین‌ها و فناوری‌های نظارتی تبدیل شده است که حرکات شهروندان را در سراسر کشور ردیابی می‌کند. برنامه‌هایی برای نصب هزاران دوربین هوشمند مجهز به هوش مصنوعی در شهرهای بزرگ مانند دمام، نگرانی‌ها را در مورد «نظارت دائمی» و «نقض حریم خصوصی» افزایش داده است. منتقدان معتقدند که این اقدام نه برای بهبود کیفیت زندگی، بلکه برای تقویت ابزارهای سرکوب و کنترل دولتی است که آزادی‌های فردی را به شدت محدود می‌کند.
سعودی و امارات: رقابت در نظارت
با وجود سال‌ها فعالیت سیستم ساهر از سال ۲۰۱۰، آمار تصادفات جاده‌ای همچنان بالا است. کارشناسان معتقدند که ریشه اصلی تصادفات به عواملی مانند زیرساخت‌های نامناسب جاده‌ها، فقدان آموزش کافی رانندگان و فرهنگ رانندگی تهاجمی بازمی‌گردد، نه صرفاً سرعت غیرمجاز. به جای سرمایه‌گذاری هنگفت در ساهر، می‌توان بودجه را به بهبود واقعی ایمنی جاده‌ها اختصاص داد.
مقایسه با کشورهای همسایه مانند امارات متحده عربی، نشان‌دهنده رقابتی فزاینده در استفاده از فناوری‌های پیشرفته نظارتی است. پروژه‌هایی نظیر «نئوم» در عربستان سعودی و «عیون» در دبی، همگی به سمت ایجاد سیستم‌های نظارتی جامع مبتنی بر هوش مصنوعی پیش می‌روند. این روند، خطرات جدی برای حریم خصوصی، آزادی بیان و آزادی اجتماعات در منطقه ایجاد می‌کند، زیرا فقدان ضمانت‌های حقوقی کافی، می‌تواند منجر به نقض گسترده حقوق بشر شود.
در نهایت، کارشناسان خواستار بازنگری در این سیستم‌ها برای ایجاد تعادل میان امنیت جاده‌ای و عدالت اجتماعی هستند، اما شواهد حاکی از آن است که هدف اصلی، استفاده مالی و افزایش کنترل دولتی است.
خلاصه‌ای از مقاله مرآة الجزيرة
ترجمه و بازنویسی: تیم تحریریه یمن‌الاسلام