در هشتم شوال سال ۱۳۴۴ هجری قمری (مطابق با ۱۹۲۶ میلادی)، قبرستان بقیع در مدینه منوره برای بار دوم به دست وهابیون و پس از تسلط دوباره آل سعود بر این شهر، به طور کامل تخریب شد. این واقعه که به «یوم الهدم» (روز ویرانی) مشهور است، شامل تخریب بارگاه چهار امام شیعه (امام حسن مجتبی، امام سجاد، امام محمد باقر و امام جعفر صادق علیهم‌السلام) و همچنین قبور بسیاری از صحابه، همسران و فرزندان پیامبر اسلام (ص) و دیگر بزرگان مدفون در این قبرستان بود.
وهابیان با استناد به فتوای مفتیان مدینه مبنی بر ممنوعیت ساخت بنا بر روی قبور و لزوم تخریب آنها، این اقدام را انجام دادند. هدف آنها جلوگیری از زیارت قبور و تبرک‌جویی به آنها عنوان شده است.
به‌گزارش یمن‌الاسلام، تخریب بقیع در واقع دو بار صورت گرفته است:
• تخریب اول: در سال ۱۲۲۰ هجری قمری، وهابیان پس از محاصره مدینه را به دست گرفتند و به دستور سعود بن عبدالعزیز، تمامی بناها و گنبدهای مدینه از جمله بقیع را تخریب کردند. در این حمله، بارگاه چهار امام شیعه و گنبد بیت‌الاحزان منسوب به حضرت فاطمه (س) ویران شدند.
• تخریب دوم: وهابیان بار دیگر در سال ۱۳۴۴ هجری قمری به مدینه حمله کردند. پس از تسلط بر شهر، شیخ عبدالله بن بُلَیهد، قاضی‌القضات وهابیان، با کسب فتوا از مفتیان مدینه مبنی بر حرمت بنا بر قبور، دستور تخریب کامل بقیع را صادر کرد. در هشتم شوال این سال، تمامی آثار تاریخی بقیع، از جمله بقعه‌های ائمه و دیگر بزرگان، به طور کامل ویران شد.
در این تخریب، علاوه بر قبور چهار امام، قبور ام‌البنین، همسران و فرزندان پیامبر (ص)، ابراهیم پسر پیامبر (ص)، مالک بن انس و عثمان نیز تخریب شدند. ضریح فولادی ائمه (ع) که در اصفهان ساخته شده بود نیز برداشته شد. پس از این تخریب، بقیع به زمینی مسطح تبدیل شد.
انتشار خبر ویرانی قبرها و مکان‌های مقدس، موجی از خشم و نفرت و نگرانی را در میان مسلمانان برانگیخت. بسیاری از سران و نمایندگان سیاسی و مذهبی کشورهای اسلامی این رفتار وهابیان را محکوم کردند. هراس وهابیان از قیام عمومی مسلمانان، مانع ویرانی مرقد نبوی شد. از کشورها و شهرهای دور و نزدیک به شکل‌های گوناگون به این ویرانی اعتراض شد. مردم آذربایجان شوروی، ازبکستان، ترکمنستان، ایران، ترکیه، افغانستان، عراق، چین، مغولستان و هند با ارسال نامه‌ها و مکاتبات بسیار، ضمن اظهار تاسف و محکومیت، به فرجام ویرانی مرقد نبوی هشدار دادند.
عالمان شیعه نیز به شدت به این واقعه واکنش نشان دادند. سید ابوالحسن اصفهانی و عبدالکریم حائری یزدی از بزرگان حوزه علمیه نجف و قم، دروس حوزه و بازار را تعطیل کردند. محمد خالصی‌زاده و سید حسن مدرس نیز خواستار برخورد قاطع با عوامل تخریب شدند. سید حسین طباطبایی قمی تا سال‌ها به دنبال بازسازی قبور بود و وزارت خارجه ایران برای تأمین خواسته وی با دولت عربستان سعودی مذاکره کرد. امام خمینی (ره) نیز نافهمی را عامل تخریب قبور اولیا خدا در بقیع دانست. محمدحسین کاشف‌الغطاء قاضی‌القضات وهابیان را به گفتگوی علمی فراخواند.
علاوه بر اعتراضات، آثاری در نقد مبانی وهابیت و تخریب اماکن مقدس تألیف شد. سید محسن امین با سفر به حجاز کتاب «کشف الارتیاب» را در شرح وهابیت و رد عقاید آنان نوشت. محمدجواد بلاغی نجفی نیز رساله‌ها و کتاب‌هایی در نقد فتوای تخریب بقعه‌ها نگاشت، از جمله «رد الفتوی بهدم قبور الائمة فی البقیع» و «دعوة الهدی الی الورع فی الافعال و الفتوی» و «الرد علی الوهابیة». بسیاری از شاعران نیز ناخرسندی خود را در قالب شعر بیان کردند. برخی از فقهای شیعه مانند محمد فاضل لنکرانی، ناصر مکارم شیرازی و لطف‌الله صافی گلپایگانی، تلاش برای بازسازی قبور را واجب یا واجب کفایی دانسته و سید علی حسینی سیستانی آن را جایز خوانده است.
از سوی دولت ایران نیز واکنش‌هایی صورت گرفت. در سال ۱۳۰۴ شمسی، دولت ایران با صدور بیانیه‌ای، شانزدهم صفر ۱۳۴۴ قمری را عزای عمومی اعلام کرد و مردم در تهران به سوگواری پرداختند. همچنین سفر به حجاز ممنوع اعلام شد. دولت ایران دعوت ابن سعود برای شرکت در مجمع عمومی حجاز را رد کرد و بدین صورت به رسمیت شناختن دولت عربستان سعودی را نپذیرفت. با این حال، پس از تعهد دولت عربستان به تأمین امنیت حجاج، مراودات از سر گرفته شد و ممنوعیت حج پس از ۴ سال برداشته شد.
مسلمانان ساکن در نقاط مختلف شوروی (سابق)، ترکیه، افغانستان، چین و مغولستان نیز با ارسال پیام‌هایی خواستار حفظ اماکن مقدس شدند.
امروزه قبرستان بقیع به زمینی مسطح تبدیل شده است و اگرچه محل قبور چهار امام شیعه با سنگ‌هایی مشخص شده است، تلاش‌ها برای بازسازی بقعه‌ها و حتی ایجاد سایبانی بر روی قبور ایشان به نتیجه نرسیده است. شیعیان جهان، هرساله در هشتم شوال، سالروز این فاجعه را گرامی داشته و خواستار بازسازی این اماکن مقدس هستند.
امروزه نیز افرادی منسوب به اداره «امر به معروف و نهی از منکر» در دولت عربستان سعودی، نزدیک ورودی اصلی بقیع مستقر شده و از نزدیک شدن زائران به قبور و تبرک جستن به آنها جلوگیری می‌کنند. همچنین دولت عربستان سعودی با بازسازی مجدد بقعه‌ها بر فراز قبور بقیع مخالفت کرده است. برخی منابع حتی به این نکته اشاره می‌کنند که مورخان وهابی، تخریب بقیع را از نشانه‌های مجد و شکوه وهابیت می‌دانند.
منبع: تیم تحریریه یمن‌الاسلام