مقدمه

امارات متحده عربی با تحولی چشمگیر در حال تغییر جایگاه خود در بازار جهانی تسلیحات است. این کشور که زمانی یک واردکننده بزرگ تجهیزات دفاعی در منطقه خاورمیانه محسوب می‌شد، با سرمایه‌گذاری‌های کلان در تحقیق و توسعه و ایجاد صنایعی مانند گروه دفاعی EDGE، اکنون به یک صادرکننده نوظهور در این عرصه تبدیل شده است. این دگرگونی، که در نمایشگاه بین‌المللی دفاعی IDEX ۲۰۲۵ نمود یافت، نشان‌دهنده استراتژی امارات برای دستیابی به خودکفایی و نقش‌آفرینی مؤثرتر در بازار تسلیحات جهانی است.

امارات متحده عربی، که تا همین چند سال پیش به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین واردکنندگان تسلیحات در منطقه خاورمیانه شناخته می‌شد، اکنون در مسیری تحول‌آفرین گام برداشته و به یکی از صادرکنندگان در حال رشد تجهیزات دفاعی تبدیل شده است.
این تغییر چشمگیر در حالی رخ می‌دهد که نمایشگاه بین‌المللی دفاعی IDEX ۲۰۲۵ با میزبانی بیش از ۱,۵۶۵ شرکت از سراسر جهان، نقطه عطفی برای این کشور به شمار می‌رود. حضور چشمگیر ۲۱۳ غرفه‌دار بومی که بالغ بر ۱۶ درصد از کل شرکت‌کنندگان را تشکیل می‌دادند، گواهی بر به ثمر نشستن سرمایه‌گذاری‌های گسترده امارات در حوزه تحقیق و توسعه است.
برای سال‌های متمادی، شرکت‌های تولیدکننده غربی در رویدادهایی نظیر IDEX و NAVDEX، محصولات پیشرفته و اغلب گران‌قیمت خود را به حکمرانان ثروتمند حوزه خلیج فارس عرضه می‌کردند. با این حال، ظهور رقبای جدیدی مانند ترکیه، چین و کره جنوبی و همچنین توسعه توانمندی‌های داخلی در امارات، به تدریج این روند را کم‌رنگ کرده است.
مؤسسه بین‌المللی تحقیقات صلح استکهلم (SIPRI) پیش از این، امارات را در بازه زمانی ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ در رتبه نهم بزرگ‌ترین واردکنندگان تسلیحات جهان قرار داده بود. اما اکنون، این کشور با تخصیص بودجه سالانه بالغ بر ۲۲ میلیارد دلار، تمرکز ویژه‌ای بر ساخت زیرساخت‌های صنعتی و فناورانه در داخل کشور معطوف کرده و حتی به دنبال افزایش صادرات نظامی خود است.
در قلب این دگرگونی، گروه دفاعی EDGE قرار دارد که در سال ۲۰۱۹ تأسیس شد. این مجموعه در عرض چند سال کوتاه، دامنه فعالیت‌های خود را به‌طور چشمگیری گسترش داده است؛ از تولید خودروهای نظامی «نمر» گرفته تا ارائه خدمات پیشرفته در زمینه نگهداری و تعمیرات.
علاوه بر این، برخی از شرکت‌های زیرمجموعه این گروه، مانند کالیدوس (Calidus) و نمر (Nimr)، موفق به عرضه محصولاتی شده‌اند که نه تنها در منطقه خاورمیانه، بلکه در سطح بین‌المللی نیز مشتریانی پیدا کرده‌اند. از جمله این محصولات می‌توان به خودروی چرخ‌دار «وحش» (Wahash) با سامانه‌های پدافندی پیشرفته و هواپیمای سبک تهاجمی B-۲۵۰ اشاره کرد که با همکاری متخصصانی از برزیل و کانادا توسعه یافته است.
استراتژی کلیدی امارات در این مسیر، مبتنی بر سرمایه‌گذاری‌های مشترک بین‌المللی و انتقال تدریجی فناوری به داخل کشور استوار شده است. به عنوان نمونه، ساخت شناورهای گشتی ساحلی «فلاج ۳» نتیجه همکاری با شرکای سنگاپوری بوده است. در حوزه تولید تفنگ‌های تک‌تیرانداز نیز، امارات متحده عربی با ارتش مجارستان و همچنین شرکت‌های کوچک اروپایی، تفاهم‌نامه‌های مهمی را به امضا رسانده است.
افزون بر توسعه صنایع زمینی و دریایی، خرید سهام مؤسسات برجسته در حوزه رباتیک و پهپاد نشان می‌دهد که ابوظبی با نگاهی بلندپروازانه، توسعه فناوری‌های نوین را نیز در دستور کار خود قرار داده است.

جمع‌بندی و نتیجه

بدون شک، امارات متحده عربی اکنون به عنوان یک بازیگر منطقه‌ای مهم در صنایع نظامی شناخته می‌شود و با تکیه بر توانمندی‌های نوظهور خود، در رقابت با قدرت‌های قدیمی‌تر این عرصه، برای دستیابی به سهم بزرگ‌تری از بازار تسلیحات جهانی تلاش می‌کند.
این کشور که روزگاری به درآمدهای نفتی و واردات تسلیحات وابسته بود، اکنون با ارائه محصولاتی پیشرفته نظیر سامانه‌های جنگ الکترونیک، پهپادهای چندمنظوره و شناورهای رزمی پیشرفته، به یک الگو برای دیگر بازیگران منطقه خاورمیانه تبدیل شده است.

منبع: مرکز بررسی‌های راهبردی امارات
بازنویسی: تیم تحریریه یمن‌الاسلام