کشاورزی، دامداری، پرورش طیور و زنبور داری
همان طور که در سطور بالا اشاره شد حرفه اصلی مردم یمن به دلیل حاصلخیزی خاک، نزدیکی به دریا، بارش های خدادادی و هوای مناسب از دیر باز تا کنون کشاورزی بوده و در حال حاضر بیشترین محصول کشاورزی در شمال کشور قات می باشد. همچنین از دیگر محصولات کشاورزی یمن می توان به {غلات علی الخصوص سورگوم (ذرت خوشه ای و بومی یمن)، خرما، انار، انبه، گندم، کندر، سیب زمینی و پنبه} اشاره نمود.
پس از حرفه کشاورزی مردم یمن اغلب به پرورش دام (اسب، بز،گوسفند، گاو و شتر)، طیور و زنبور عسل می پردازند و بیشتر این اقلام و کالاها تا قبل از جنگ 6 ساله به کشورهای اطراف نیز صادر می شد. به عنوان مثال تا قبل از تجاوز سعودی به خاک یمن، شیوخ این کشور از مشتریان پروپا قرص عسل صعده به قیمت هر کیلو 100 دلار به دلیل کیفیت مثال زدنی آن بوده اند. متأسفانه در جنگ نابرابر، متجاوزین تلاش بسیاری کردند با هدف قرار دادن مزارع، مراکز پرورش دام وطیور و همچنین زنبورداری ها را مورد هدف قرار داده تا مردم حتی نتواند از دسترنج خود استفاده کنند و حکومت مرکزی در تأمین آذوقه آنها دچار مشکل شود. (پیوست شماره یک)
با توجه به اینکه عمده چرخه اقتصاد در شمال یمن، حول کشت و خرید و فروش قات صورت می گیرد در ادامه به صورت مشروح به این مقوله پرداخته می شود:
«قات»
قات نوعی گیاه روئیدنی درختی است که ابتدا توسط مصریان باستان استفاده می شده و در قرن شانزدهم میلادی به وسیله انگلیسی ها از اتیوپی وارد یمن شده تا کنون در سراسر این کشور و کشورهای اطراف و شمال آفریقا طرفداران بسیاری را به خود جلب نموده و درحال حاضر پرسودترین محصول کشاورزی دریمن می باشد همچنین در استان های مختلف این کشور بازارهای پر سود مخصوص قات وجود دارد.
این گیاه به دلیل سخت جان بودن، دیر آفت گرفتن، مقرون به صرفه بودن و مشتری دائمی داشتن به صورت گسترده به زیر کشت می رود. بیشترین مرکز قات در استان صعده و گران ترین و مرغوب ترین قات فرمانداری خولان این استان به نام قات خولان الشعف و قات أرحب در مرز استان صنعا و صعده باشد. اغلب مردم یمن (علی الخصوص در شمال کشور) طی فرآیندی برگ درخت قات را ساخته و پرداخته نموده و غالباً طی مراسمی به عنوان مجالس قات این گیاه را تخزین (تجمیع در گوشه دهان) می کنند.
“برگزاری مجالس قات“یکی از رسوم مردم یمن می باشد که معمولاً افراد بعد از ناهار دورهم جمع شده و همراه با مصرف قات در فویل های آلومینیومی به همراه بطری های خاص 700 گرمی آب آشامیدنی، مصرف تعداد زیاد دستمال کاغذی و لیوان مخصوص کوچک (به نوعی خرید این چهار محصول نیز در کنار قات رونق گرفته است) مراسم طی چند ساعت انجام و افراد در حین مصرف قات تا ساعاتی کم اشتها و حراف و با نشاط شده و درساعات پایانی دچار سکون، عصبیت، تنبلی جسمی و فکری می شوند، معمولاً این مراسمات هرروزه و در مکان های مختلف پابرجا و تقریباً تا غروب آفتاب ادامه دارد.
در جنوب و شرق یمن قات کشت نمی شود و مردم این مناطق به نوعی وابسته به قات شمال می باشند. همچنین بسیاری از عربستانی ها که قبل از حمله متجاوزین به این کشور به دلیل تعامل گسترده با یمنی ها و هم مرز بودن، مشتری این گیاه بوده و به صورت چشمگیر خرید و فروش آن در عربستان رشد کرده است. اخیراً نیز نیروهای اماراتی که به یمن تجاوز کردند از طریق ارتباط گیری با یمنی های جنوبی با قات آشنا شده و باهمراه بردن این گیاه به کشور خود، مشتریان زیادی برای خریدقات فراهم نموده اند. نکته جالب توجه این است که با توجه به اینکه تردد بین شمال و جنوب و همچنین کشورهای دیگر به سختی امکان پذیر است ولی با همین وضعیت فعلی، این گیاه از یمن به این دو کشور دائماً صادر می شود. برابر بررسی صورت گرفته میدانی به صورت تخمینی گردش و تراکنش مالی کِشت، خرید و فروش و وسایل جانبی آن در بازارهای داخلی و بین المللی روزانه بیش از ده میلیون دلار ارزیابی می گردد.
انواع قات
-
هر نوع قات بستگی به نوع برگ تنوع تأثیر بر افراد دارد. (فرد در حین و پس از مصرف برخی از برگ های قات شاد یا حراف و یا حتی عبوس و عصبی می شود).
-
برگ قات تازه از برگ های کهنه گران تر می باشد و در بین قات های مرغوب، قات فرمانداری خولان صعده به نام قات خولان الشعف و قات أرحب بسیار گران می باشد.
-
قات پودر شده (شمّه) مورد استفاده افراد کم درآمد تر است.
-
برگ قات های پلاسیده (قات خشک) نیز مختص کسانی است که دور از مزارع و بازار قات می باشند.
معایب کشت قات
کشت این گیاه پر سود، ایراداتی را نیز با خود به ارمغان آورده از قبیل اینکه: آب زیادی را از حوضچه های زیرزمینی کشور کشیده و سبب خشک شدن گیاه های اطراف مزارع قات می باشد. همچنین در گذشته کشور یمن را با قهوه می شناختند و این نام سبب اعتبار جهانی یمن شده بود و چه بسا در آینده نزدیک قات این کشور معرف هویت یمنی در جهان شود که این موضوع در شأن و منزلت یک کشور با هویت اسلامی اصیل نیست.
لازم به ذکر است در سال 1973 توسط سازمان بهداشت جهانی، قات را ماده مخدری با خلوص کافئین بالا معرفی نمود ولی مشکل جدی اعتیاد و… به وجود نمی آورد.
نظر رهبر انقلاب یمن در خصوص مصرف قات
سید عبدالملک بدرالدین الحوثی رهبر یمن مصرف قات را حین طراحی عملیات نظامی ممنوع اعلام کرده است.
ملاحظه
با توجه به اینکه انگلیسی ها این گیاه را از کشور اتیوپی به یمن آورده اند و از زمان های بسیار قدیم یکی از سیاست های استعمار پیر مشغول سازی هر کشوری به موضوعی فرعی برای راحت غارت کردن آن کشور می باشد، به نظر می رسد باز هم انگلستان با سیاست های مزورانه اش این گیاه را به یمنی ها قالب نموده تا حداقل نصف روز را در مراسم قات زنی سپری نموده و زمان دیگر از روز را پیگیر خرید قات تازه برای مجالس قات!!!! باشند و انگلیسی ها هم مشغول غارت منابع یمن!!!!
صیادی ، کشتی سازی و بازرگانی دریایی
مجاورت با آب های آزاد و هم چنین تردد زیاد کشتی های تجاری در سال های متمادی یکی از درآمدهای مردم یمن از طریق داد و ستد دریایی بوده و به همین دلایل نیز کشتی سازی رونق داشته که متأسفانه با بروز جنگ 6 ساله این امر هم یا متوقف و یا در کمترین حالت بهره دهی قرار گرفت.
صیادی هم در استان هایی که به آب های آزاد وصل بودند رونق بسیاری داشته که متأسفانه به دلیل ناامنی دریایی و حملات هوایی به مراکز شیلات و قایق های صیادی و از طرفی دستگیری چندین باره بسیاری از ماهی گیران توسط ائتلاف سعودی این حرفه نیز در وضعیت فعلی از رونق افتاده است. (پیوست شماره یک)
اکتشاف، استخراج و فروش نفت و گاز
کشور یمن دارای مناطق کشف شده و استخراج شده نفتی و گازی در استان های مأرب، حضرموت، و شبوه می باشد که قبل از انقلاب 21 سپتامبر یمن و تا سال 2014 میلادی شرکت های بین المللی مانند توتال فرانسه، هانت آمریکا، ام اُ وی اتریش (25 درصد سهام این شرکت متعلق به امارات)، نیکسن کانادا، سینویک چین و موسسه نفت ملی کره جنوبی در این مناطق فعال بوده اند و برابر اعلام دولت یمن قبل از انقلاب سال 2013 میلادی 133000 بشکه نفت در روز و 270 میلیارد فوت مکعب گاز در سال از ذخایر نفتی_گازی یمن استخراج شده که با حضور این همه کشورهای غول پیکر نفتی در یمن این آمار جور در نمی آید. برابر اعلام برخی فرضیه ها منابع نفتی_گازی یمن که تا کنون شناسایی شدند حدود 20 درصد آن مورد بهره برداری قرار گرفته و مابقی که حدود 80 درصد می باشد هنوز استفاده نشده است که از مهمترین چاه های استخراج نشده می توان به کشف بزرگترین چاه نفت جهان در مناطق مرزی استان جوف با عربستان اشاره نمود که گفته شده اگر این چاه توسط یمنی ها استخراج شود، این کشور یکی از ثروتمندترین کشورهای منطقه خواهد شد، همچنین پالایشگاه های نفت در عدن و مأرب و پالایشگاه گاز در بلحاف می باشد که در حال حاضر نیز در اختیار متجاوزین و مزدوران آنهاست. (پیوست شماره سه)
معادن معدنی غنی در یمن
یکی دیگر از فرصت های مغفول مانده در یمن به دلیل ناامنی و جنگ های مداوم، معادن دست نخورده مختلف تقریباً در سراسر کشور می باشد. یمن دارای معادن کم نظیر طلاو نقره (پیوست شماره پنج)، منگنز، سنگ آهک، گچ، سنگ نمک، بازالت، آهن، مس، اورانیوم، فسفات و سنگ های زینتی از قبیل عقیق و… می باشد.
(پیوست های شماره چهار، پنج و شش)
شایان ذکر است پیوست های مورد اشاره از نقشه های احصا شده سال 2009 میلادی وزارت صنایع و معادن وقت یمن بوده که به دلیل تجاوز به این کشور و انقلاب 21 سپتامبر بروز نشده است.