در شرایطی که جهان شاهد افزایش تنشهای بینالمللی است، رویارویی میان آمریکا و ونزوئلا در منطقه کارائیب بهشدت نگرانکننده شده و احتمال درگیری نظامی را تقویت کرده است. این تنشها پس از اتهامات جدی واشنگتن علیه کاراکاس و تحرکات نظامی آمریکا به اوج خود رسیده است. این گزارش تحلیلی، نگاهی به عوامل اصلی این بحران و چشمانداز آینده آن دارد.
اقدامات و اتهامات آمریکا علیه ونزوئلا
ایالات متحده برای فشار حداکثری بر دولت ونزوئلا، مجموعهای از اقدامات و اتهامات را مطرح کرده است:
* اتهام قاچاق مواد مخدر: مقامات آمریکایی، از جمله مارکو روبیو (وزیر امور خارجه) و پاملا باندی (وزیر دادگستری)، نیکلاس مادورو را به رهبری «کارتل خورشیدها» و مسئول ورود مواد مخدر به آمریکا متهم کردهاند.
* اعزام نیروهای نظامی: آمریکا سه ناوشکن، چهار هزار تفنگدار دریایی و ملوان، هواپیماهای جاسوسی و یک زیردریایی تهاجمی را به آبهای نزدیک ونزوئلا اعزام کرده است. اگرچه هدف رسمی «مبارزه با قاچاق مواد مخدر» اعلام شده، اما این اقدام به عنوان یک تهدید نظامی تلقی میشود.
* جایزه برای دستگیری مادورو: ایالات متحده جایزه ۵۰ میلیون دلاری برای دستگیری مادورو تعیین کرده و او را «تهدیدی برای امنیت ملی آمریکا» خوانده است.
واکنش قاطع ونزوئلا و آمادگی نظامی
دولت ونزوئلا اتهامات آمریکا را «پروپاگاندای سیاسی» و «تهدیدهایی» دانستهاند که نشاندهنده «استیصال» کاخ سفید است. در پاسخ به این اقدامات، نیکلاس مادورو اعلام کرده که ۴.۵ میلیون نیروی شبهنظامی آماده دفاع از خاک ونزوئلا هستند و «هیچ امپراتوریی خاک مقدس ونزوئلا یا آمریکای جنوبی را لمس نخواهد کرد.»
استقرار نیروها برای حفظ حاکمیت
دیوسدادو کابلو، وزیر کشور ونزوئلا، تأکید کرده که نیروهای این کشور در سراسر کارائیب و خاک ونزوئلا مستقر شدهاند. مقامات ونزوئلایی این اقدامات را نقض حاکمیت ملی خود دانسته و تأکید کردهاند که با وجود ارعاب، «ونزوئلا با قاطعیت در صلح و حاکمیت به پیش میرود.»
زمینههای افزایش تنش و روابط پرتنش
ریشه تنشهای کنونی به سابقه طولانی روابط پرتنش میان آمریکا و ونزوئلا بازمیگردد که از زمان هوگو چاوز آغاز شد. تحریمهای اقتصادی، توقیف داراییهای ونزوئلا و حمایت آمریکا از مخالفان به خصوص «خوان گوایدو»، به تشدید این تنشها دامن زده است. همچنین، اظهارات مادورو مبنی بر تمایل ونزوئلا به تبدیل شدن به «پایگاه عملیاتی» ایران در منطقه، واکنش تند مقامات آمریکایی را به دنبال داشته که میتواند به پیچیدگیهای ژئوپلیتیکی منجر شود.
چشمانداز آینده: احتمال پایین درگیری مستقیم
با وجود استقرار گسترده نظامیان آمریکایی در دریای کارائیب، کارشناسان معتقدند که احتمال درگیری نظامی مستقیم نسبتاً پایین است، زیرا هزینههای آن برای هر دو طرف بسیار بالاست. با این حال، تنشهای کنونی میتوانند به درگیریهای غیرمستقیم یا اقدامات محدود نظامی منجر شوند. این لفاظیهای جنگطلبانه، «منطقه صلح» اعلام شده توسط جامعه کشورهای آمریکای لاتین و کارائیب (CELAC) در سال ۲۰۱۴ را به خطر میاندازد.