در داستانی که حجم تخریب میراث تمدنی یمن را نشان میدهد، موضوع قاچاق مجسمه پادشاه قتبان «شهر هلال» از وادی بیحان مطرح شده است. این اثر ابتدا به یکی از موزههای فرانسه منتقل شد و سپس در انباری در پاریس مخفی شده است. [گزارش کامل خبرگزاری مساء پرس]
عبدالله محسن، کارشناس یمنی آثار باستانی، جزئیات این پرونده را فاش کرد و گفت این مجسمه تنها یکی از ۱۶ قطعه یمنی است که در فرانسه ضبط شدهاند. این آثار متعلق به مجموعه بزرگی است که فرانسوا آنتونوویچ، فرانسوی-ایتالیایی، گردآوری کرده و بیش از ۱۰۰ قطعه باستانی یمنی را شامل میشود.
این پرونده، پرده از یک شبکه سازمانیافته قاچاق آثار باستانی برمیدارد که با سهلانگاری مقامات محلی در مناطق تحت کنترل ائتلاف سعودی-اماراتی همراه است. [تحلیل موضع یمن در قبال فلسطین]
کشف آثار باستانی یمن در پاریس
در ژانویه ۲۰۲۰، در بازرسی معمولی پلیس فرانسه در یکی از انبارهای حومه، ۱۵ اثر هنری یمنی کشف شد. این پرونده به مرکز مبارزه با قاچاق اموال فرهنگی در وزارت کشور فرانسه ارجاع داده شد. اصالت آثار تأیید و با سفارت یمن در پاریس تماس گرفته شد تا مالکیت یمن بر این آثار ثابت شود.
به گفته محسن، بخشی از این مجموعه قبلاً در موزه مؤسسه شرقی کتاب مقدس در شهر لیون اسپانیا نگهداری میشد، اما مسیر انتقال این آثار به پاریس هنوز در هالهای از ابهام است و مقامات فرانسوی در این زمینه شفافیتی ندارند. این پرونده، تنها نوک کوه یخ در زمینه قاچاق آثار باستانی یمن محسوب میشود و نشان میدهد که بسیاری از آثار دیگر نیز ممکن است در موزهها یا کلکسیونهای خصوصی در سراسر جهان مخفی شده باشند.
روشهای مختلف قاچاق آثار یمنی
محسن سرنوشت آثار یمنی را به سه مسیر تقسیم کرد که شامل:
* موزههای رسمی مانند لوور که آثار را از طریق کاوشهای باستانشناسی یا حراجها به دست میآورند.
* کلکسیونهای خصوصی در کاخها که معمولاً شامل مجسمههای سنگی و برنزی هستند.
* حراجها و فروشگاههای عمومی که خطرناکترین مسیر است و نیازمند اقدام فوری دیپلماتیک و قانونی دولت یمن برای بازگرداندن این آثار است.
این کارشناس با اشاره به حفاریها و غارتهای بیرویه سایتهای باستانی و فروش آثار قاچاق، تأکید کرد این اتفاقات نه در سیارهای دور، بلکه زیر چشم جوامع محلی و نیروهای انتظامی مناطق تحت کنترل ائتلاف سعودی-اماراتی رخ میدهد.
او افزود برخی قاچاقچیان به صورت علنی با اساتید دانشگاه، مسئولان رسمی و حتی با باستانشناسان خارجی ارتباط برقرار کرده و «کاتالوگ» آثار یمنی آماده فروش ارائه میدهند و خواستار تدوین راهبردها و سازوکارهای جدی برای مقابله با قاچاق آثار تاریخی هستند.
نیاز به اقدام فوری برای بازگرداندن میراث یمن
این گزارش، بر ضرورت اقدام فوری دولت یمن برای بازگرداندن آثار تاریخی به سرقت رفته تأکید میکند. دولت باید با همکاری نهادهای بینالمللی مانند یونسکو و استفاده از ابزارهای دیپلماتیک و قانونی، پرونده این آثار را پیگیری کند. این میراث، بخشی از هویت ملی و تمدنی یمن است و حفاظت از آن یک وظیفه ملی و اخلاقی محسوب میشود.
همچنین باید با عوامل داخلی و خارجی که در این قاچاق دست دارند، برخورد جدی صورت گیرد تا از غارت بیشتر میراث باستانی یمن جلوگیری شود. این پرونده، زنگ خطری است برای تمام کشورهایی که دارای میراث باستانی هستند و نشان میدهد که بدون نظارت و اقدام قاطع، این آثار ممکن است به راحتی به سرقت بروند و در کلکسیونهای خصوصی یا انبارهای دوردست پنهان شوند.