بازگشت محمد بنسلمان به واشنگتن پس از شش سال، همزمان با تلاش ترامپ برای نمایش یک دستاورد بزرگ دیپلماتیک، پرونده عادیسازی سعودی–اسرائیلی را دوباره به صدر اخبار [گزارش کامل یمن نیوز] کشانده است. اما اختلافات بنیادین بر سر فلسطین، این پروژه را به چالش جدی کشانده است.
فشار آمریکا برای توافق
– رسانههای عبری از جمله «جروزالم پست» گزارش دادهاند که ترامپ پیش از دیدار با بنسلمان در کاخ سفید بهدنبال یک «پیشرفت نمادین» است.
– این دیدار نخستین سفر ولیعهد سعودی به واشنگتن پس از پرونده قتل جمال خاشقجی در سال ۲۰۱۸ است؛ پروندهای که همچنان سایه سنگینی بر روابط ریاض و واشنگتن انداخته است.
– واشنگتن تلاش دارد تصویری از یک دستاورد بزرگ دیپلماتیک بسازد، هرچند واقعیت فاصله زیادی با این تصویر دارد.
شروط عربستان
پرونده فلسطین
– ریاض اعلام کرده بدون گامهای علنی و مشخص برای تشکیل کشور فلسطین، هیچ توافقی امضا نخواهد شد.
– این شرط، اسرائیل را در موقعیت دشوار قرار داده و نتانیاهو حاضر به پذیرش آن نیست.
توافق دفاعی و فناوری
– عربستان خواهان توافق دفاعی رسمی با آمریکا و دریافت فناوریهای پیشرفته است.
– سعودی پروژه رابطه با واشنگتن و تلآویو را به جنگ غزه، امنیت خلیج فارس و پرونده هستهای ایران گره زده است.
بحران اسرائیل
– نتانیاهو نگران است که هرگونه تعهد به تشکیل کشور فلسطین، ائتلاف افراطیاش را متزلزل کند.
– اختلافات داخلی رژیم صهیونیستی مانع اصلی پیشرفت مذاکرات است.
– مشاوران ترامپ تلاش میکنند نتانیاهو را قانع کنند که توافق با عربستان ارزش عقبنشینی تاکتیکی دارد.
رفتوآمدهای دیپلماتیک
– وزیران اقتصاد و انرژی سعودی طی روزهای گذشته به واشنگتن سفر کردهاند تا مقدمات توافقات احتمالی را فراهم کنند.
– در سوی دیگر، جرد کوشنر، داماد و مشاور ترامپ، در ریاض با بنسلمان دیدار کرده است.
– موضوع اصلی این دیدار، بحث درباره ترتیبات پس از جنگ غزه و آینده توافقات منطقهای بوده است.
– این رفتوآمدها نشان میدهد سعودی پروژه رابطه با واشنگتن و تلآویو را تنها در قالب عادیسازی نمیبیند، بلکه آن را به معادلات منطقهای گره زده است.
موانع بنیادین
– منابع دیپلماتیک تأکید میکنند که اختلافات بنیادین میان ریاض و تلآویو همچنان حلنشده باقی مانده است.
– عربستان خواهان تضمین برای تشکیل کشور فلسطینی است؛ اما اسرائیل حاضر به دادن این امتیاز اصلی نیست.
– سعودی نمیخواهد هزینه سیاسی و اجتماعی رابطه علنی با تلآویو را بدون دریافت امتیازهای ملموس بپردازد؛ زیرا افکار عمومی عربستان و جهان اسلام همچنان بهشدت مخالف عادیسازی هستند.
نمایش دیپلماتیک واشنگتن زیر سایه تناقضها»
پروژهای که دولت ترامپ آن را «بزرگترین دستاورد دیپلماتیک» میخواند، در عمل با مجموعهای از تناقضها و اختلافات روبهروست. سعودی تنها در صورتی امتیاز میدهد که اسرائیل تغییر واقعی در پرونده فلسطین ایجاد کند؛ تغییری که نتانیاهو از آن میگریزد.
تمام نشانهها حاکی از آن است که دولت ترامپ برای ایجاد یک نمایش سیاسی پیش از دیدار با بنسلمان فشار سنگینی بر ریاض و تلآویو وارد کرده، اما در دل این فشارها شکافهایی جدی وجود دارد. این شکافها میتواند پروژه عادیسازی را به تعویق بیندازد و آن را به نماد بحران مشروعیت در روابط آمریکا، عربستان و اسرائیل تبدیل کند.