انفجار روز پنجشنبه در استان شبوه که یک خودرو نظامی وابسته به نیروهای تحت حمایت امارات را هدف قرار داد، بار دیگر تصویری روشن از فروپاشی امنیتی در مناطق تحت نفوذ این کشور [گزارش کامل یمنی پرس] ارائه داد؛ وضعیتی که تحلیلگران آن را نتیجه مستقیم سیاستهای نیابتی و حذف ساختارهای بومی امنیتی میدانند.
بر اساس گزارشها، یک خودرو نظامی متعلق به «لشکر ششم صاعقه» در جنوب شهر عتق، مرکز استان شبوه، هنگام حرکت در مسیر وادی سرع در منطقه المصینعة هدف انفجار بمب کنارجادهای قرار گرفت. منابع محلی اعلام کردند که این انفجار تلفات جانی در پی نداشت، اما بار دیگر میزان نفوذ گروههای مسلح غیرقانونی و ضعف شدید ساختار امنیتی تحت کنترل نیروهای همسو با امارات را آشکار کرد.
نقش القاعده و شبکههای مسلح در جنوب یمن
بهگفته منابع محلی، گمان میرود عناصر وابسته به شبکه القاعده عامل این حمله باشند؛ گروهی که طی دو سال اخیر نفوذ خود را در مناطق شرقی و جنوب شرقی یمن افزایش داده است. تحلیلگران تأکید میکنند که افزایش فعالیت این گروهها نتیجه مستقیم سیاستهای امنیتی امارات و تجزیهگرایی نیروهای وابسته به آن است. حذف ساختار واحد امنیتی و جایگزینی آن با نیروهای متفرق و فاقد مشروعیت مردمی، فرصت مناسبی برای بازسازی و توسعه فعالیتهای گروههای تروریستی فراهم کرده است.
رقابت ریاض و ابوظبی و خلأ امنیتی
این حمله ادامه زنجیرهای از عملیات مشابه است که از زمان درگیریهای اوت ۲۰۲۲ و تسلط امارات بر اردوگاههای وابسته به حزب اصلاح آغاز شده است. به باور تحلیلگران، رقابت و تداخل میان گروههای وابسته به ریاض و ابوظبی باعث شکاف امنیتی عمیق و ایجاد خلأ قدرت شده است؛ خلائی که اکنون گروههای تندرو از آن بهره میبرند.
فروپاشی تدریجی ساختار امنیتی
تحلیلگران معتقدند انفجار شبوه نشانهای از فروپاشی تدریجی ساختار امنیتی در مناطقی است که ائتلاف سعودی–اماراتی و گروههای نیابتی آن اداره میکنند. این حادثه نه نخستین است و نه آخرین؛ بلکه بخشی از الگوی رو به رشدی است که در ماههای اخیر شدت گرفته است.
پیامدهای جنگ نیابتی
چنین حملاتی نتیجه طبیعی جنگ نیابتی است که امارات و عربستان در جنوب یمن دنبال میکنند. رقابت میان گروههای مسلح وابسته به هر یک از این کشورها، ایجاد نیروهای امنیتی موازی و نبود نظارت واحد میدانی، شرایطی فراهم کرده که نهتنها ثبات امنیتی از بین رفته، بلکه آینده اجتماعی و اقتصادی این مناطق نیز در هالهای از ابهام قرار گرفته است.
شکست ساختارهای امنیتی وابسته به امارات
امارات طی سالهای گذشته تلاش کرده از طریق ایجاد گروههای وابسته مانند «العمالقة»، «الصاعقة» و «النخبة الشبوانية» یک ساختار امنیتی جایگزین ایجاد کند؛ اما این ساختار به دلیل وابستگی مالی و سیاسی، نه تنها نتوانسته ثبات ایجاد کند بلکه به تشدید چنددستگی و از همگسیختگی امنیتی انجامیده است. انفجار روز پنجشنبه در شبوه، نمونهای از همین شکست است.
راهکار بازگشت ثبات
به باور تحلیلگران، این حمله پیامی روشن برای نیروهای تحت حمایت امارات دارد: نیروهایی که فاقد مشروعیت مردمی باشند و بر پایه حمایت خارجی شکل بگیرند، نه توان مقابله با تهدیدات امنیتی را دارند و نه میتوانند امنیت پایدار ایجاد کنند. تنها راه بازگشت ثبات، پایان اشغالگری، خروج نیروهای خارجی و واگذاری مسئولیت کامل امنیت به نهادهای یمنی است که ریشه در جامعه و مردم دارند.
هشدار درباره آینده جنوب یمن
افزایش حملات تروریستی در مناطق تحت نفوذ امارات هشداری جدی درباره پیامدهای ادامه جنگ و تجزیهسازی در جنوب یمن است. تا زمانی که نیروهای خارجی و گروههای وابسته به آن حضور داشته باشند، این چرخه ناامنی ادامه خواهد داشت و آینده اجتماعی و اقتصادی این مناطق در معرض خطر باقی میماند.