قبایل یمن به دو خاندان بزرگ «کَهْلان» و «حَمْیَر» تقسیم می شوند. خاندان حمیر به دلیل اینکه بیشتر نزدیک آب های آزاد بودند و با بازرگانی دریایی و مسافرت (وکوچ اجباری در دوران خلیفه اول و خلفای اموی که در ادامه به آن توضیح داده خواهد شد) به کشورهای شمال آفریقا، شبه جزیره عربستان و خلیج فارس این خاندان را گسترش دادند.
دو خاندان بزرگ یمن (کهلان و حمیر) در طول تاریخ چه قبل و چه بعد از اسلام، تأثیر و نفوذ داشته اند، به طوری که پادشاهان یمن قبل از اسلام بیشتر از قبیله حمیر بوده اند از «جمله سیف ابن ذی یزن» که برای بیرون راندن حبشی ها از یمن طی نامه ای به پادشاه ایران، انوشیروان ساسانی، از وی درخواست کمک کرد و او فرماندهی به نام وهرز دیلمی و 800 نظامی را به کمک سیف فرستاد و حبشیان را شکست دادند و برخی از آنها تا ظهور اسلام در یمن باقی مانده و با تشکیل خانواده با یمنی ها در آنها ممزوج شدند.
نقش قبایل یمن در صدر اسلام
بعد از گرایش یمنی ها به اسلام، به دستور رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم)، امیرالمومنین ، علی بن ابی طالب (علیه السلام) به عنوان پیام آور صلح و تبلیغ اسلام به نجران و یمن سفر کرد، که قبیله همدان با پذیرش اسلام و استقبال گرم از امام علی (علیه السلام) از همان ابتدا ارادت خود را به اسلام و اهل بیت (سلام الله علیهم اجمعین) نشان دادند به نحوی که امام علی (علیه السلام) در نامه ای به پیامبر اسلام (صلّی الله علیه و آله و سلّم) نوشتند و گزارشی از وضعیت یمن و نجران را ارائه دادند. ایشان در پاسخ فرمودند: السلام علی الهمدان (درود بر همدان). از دیگر افتخارات این خاندان بزرگ این است که تعداد زیادی از یاران امام حسین علیه السلام در واقعه عاشورا نیز از افراد این قبیله بوده اند.
در زمان خلیفه اول به دلیل اینکه تمرکز جمعیت و نهایتاً قدرت از قبایل یمنی علی الخصوص خاندان حمیر و کهلان (که در آن زمان مهمترین قبیله های عرب به شمار می رفتند) گرفته شود، تعداد زیادی از ساکنین قبایل یمنی (کهلان) به شامات (اردن، سوریه و لبنان امروزی)، و بخش اعظمی از قبایل حمیر به حجاز و مهم ترین قبیله حمیر (همدان) به عراق و کوفه کوچ اجباری داده شدند.
یکی از روش های پیوند بین قبایل در یمن در صدر اسلام و عصر جاهلیّت، «ازدواج سیاسی» بین قبایل بوده مثلاً قبیله خثعم یکی دیگر از قبایل مهم حمیر بوده که در دو طرف دریای سرخ و کشورهای یمن و بخشی از حبشه (استان حدیده و بخشی از استان تعز در یک طرف دریای سرخ و کشورهای اریتره و جیبوتی امروزی) مستقر می باشد و از اهمیت این قبیله همین بس که جناب جعفر ابن ابیطالب (علیه السلام) با ورود خود برای تبیین دین اسلام به آن منطقه با اسماء بنت عمیس (که بعداً یکی از معدود افرادی است که در تغسیل، تشییع و تدفین حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها حضور داشت) از این قبیله ازدواج نموده تا پیوند بین آل هاشم و آل خثعم محکم تر شود و حتی پس از شهادت جناب جعفر، خلیفه اول با اسماء بنت عمیس ازدواج کرده و پس از مدتی که از فوت وی گذشت، اسماء با حضرت امام علی علیه السلام ازدواج نمود و با عنایت به اینکه یکی از روش های تحکیم روابط در دوران صدراسلام و حتی عصر جاهلیت بین قبایل ازدواج سیاسی می باشد، همه این موارد نشانگر اهمیت این قبیله در آن برهه تاریخی برای سران مسلمان بوده است.
در دوران خلفای اموی و عباسی و همچنین حمله عثمانی ها به یمن نیز نقش قبایل پررنگ بوده، مخصوصاً در زمان حمله عثمانی به یمن با جنایت در شمال و جنوب این کشور و کشتار و تجاوزات فراوان به یمنی ها، شیوخ قبایل را با خود همسو نموده و به آنها لقب پاشا داده و مجبور نمودند لباس هایی با نشان قرمز رنگ بر پشت آن بر تن حامیان با نفوذ و شیوخ بکنند که به آنها از این به بعد (أحمر) می گفتند که در حال حاضر معاون رئیس جمهور غیرقانونی و افراد مهمی از یمنی ها با پسوند أحمر هستند و در فواصل بعد از آن نیز حزب اصلاح (شاخه اخوان المسلمین با گرایش به ترکیه) به همین دلیل ابراز وجود نموده و یکی از مهمترین احزاب سیاسی یمن می باشد.
همچنین گفته شده نسب شیخ زاید بن سلطان آل نهیان (حاکم ابوظبی امارات) به آل فلاحی در یمن و در استان مأرب که در نزدیکی سد تاریخی مأرب مستقر بودند برمی گردد و گفته شده یکی از علاقمندی های امارات به یمن علاوه بر منابع غنی معدنی و نفتی و موقعیت ژئوپلتیک، سکونت اجداد آنها در مأرب می باشد و حتی گفته شده به همین دلیل آل نهیان در نزدیکی منطقه سکونت اجداد خود در مأرب، سد دیگری به صورت رایگان (برای بازگشت محبوبیت آل نهیان به منطقه آباء و اجدادی) ساختند.
نقش قبایل یمن در قرون اخیر
قبایل یمن در قرون اخیر دست خوش حوادث بسیاری شده و شیوخ قبایل بیشترین عامل برای نفوذ بیگانگان علی الخصوص عربستان و انگلیس در منطقه بودند تا بتوانند نفت این کشور را به غارت ببرند و حتی برخی از شیوخ و افراد متنفذ را سعودی ها طی دهه های اخیر خریده و به آنها دستمزد ماهیانه چند هزار دلاری (بستگی به نفوذ شیوخ در قبایل و نزدیکی قبیله به آب های آزاد و منابع نفتی) می داده تا قبایل را به جان هم انداخته و اختلاف پیدا نموده و جنگ های قبیله ای راه بیاندازند تا قبایل با هم اتحاد نکنند و با حکومت مرکزی در بیفتند و بیگانگان به همراه مفسدین دولتی و شیوخ برخی قبایل منابع مردم یمن را غارت نمایند.
شایان ذکر است گفته شده طی حدود نیم قرن اخیر یکی از این شیوخ که دستمزد کلان از سعودی دریافت می نمود شخص علی عبدالله صالح حتی در زمان ریاست جمهوری می باشد.
حقوق ماهیانه و عربستان با خرید شیوخ قبایل و حکومت مرکزی در یمن از انگلیسی ها و سعودی ها دستمزد ماهانه تا ده هزار دلار دریافت می نمودند تا قبایل را به جان هم
این موضوع نیز برای شیوخ قبایل بستگی به اهمیت قبایل و نزدیکی آن قبیله به چاه های نفتی و آب های آزاد و همچنین در نزدیکی صعده و در مخالفت با شیعیان زیدی تا چند ده هزار دلار در ماه بوده است.
قبل از انقلاب یمن در سال 2014 میلادی با روشنگری های شهید سید حسین بدرالدین الحوثی و قبل تر پدر ایشان سید بدرالدین مردم را نسبت به نقش شیوخ قبایل آگاه نمودند و حتی آنها را علیه شیوخ قبیله ها تا حد توان شوراندند و شهید سید حسین بدرالدین قیام علیه فساد و ساختار آن را فقط با 300 نفر در مدارس تابستانی صعده آغاز و ائتلاف شباب المومن را با چند نفر از شیوخ و نفرات قبایل آزادمرد تشکیل داده و کم کم مردم یمن به پرچم آزادی و آزادگی این شهید والامقام پیوستند تا دولت فاسد وقت (علی عبدالله صالح) را رسوا نموده و در برابر زیاده خواهی وی پایداری و استقامت ورزیدند و پس از شهادت سید حسین بدرالدین در سال 2004 میلادی، سید عبدالملک بدرالدین الحوثی راه پدر و برادر را ادامه داد.