جنگ در یمن، تأثیرات ویرانگری بر زندگی فرهنگی روشنفکران این کشور داشته است. جنگ باعث انزوای فرهنگی روشنفکران شده و دسترسی آنها به منابع فرهنگی را به شدت محدود کرده است. ورود روزنامهها، مجلات و کتابها از خارج به کشور متوقف شده است و این امر باعث شده است که روشنفکران از دسترسی به آثار جدید و بهروز محروم شوند. این محدودیت نه تنها شامل نشریات جدید، بلکه شامل مجلات قدیمی و کتب مرجع نیز میشود. به این ترتیب، جامعه روشنفکری یمن از جریان اطلاعات فرهنگی و ادبی جهان به طور فزایندهای منقطع شده است.
اتحادیه نویسندگان و ادبا تعطیل شده و کتابخانههای عمومی مورد آسیب و تخریب قرار گرفتهاند. این نهادها که پیشتر نقش مهمی در ترویج فرهنگ و ادبیات ایفا میکردند، اکنون غیرفعال شدهاند. علاوه بر این، بسیاری از انتشارات و چاپخانهها نیز تعطیل شده یا فعالیت خود را متوقف کردهاند و برخی نیز به جای چاپ کتاب، به چاپ تصاویر کشتههای جنگ روی آوردهاند. این تغییر کاربری چاپخانهها نشاندهنده اولویتهای جدید در جامعه جنگزده یمن است، جایی که چاپ تصاویر قربانیان جنگ از اهمیت بیشتری نسبت به چاپ آثار فرهنگی برخوردار شده است.
در چنین شرایط دشواری، کتابها به سختی به دست روشنفکران یمنی میرسند و به گفته منابع، به مثابه “هدیهای ارزشمند” درآمدهاند که به سختی میتوان به آن دست یافت. این کمبود کتابهای چاپی، باعث شده است که روشنفکران به دنبال راهحلهای جایگزین باشند. این وضعیت دشوار، روشنفکران را به سمت چاپ و توزیع الکترونیکی کتاب سوق داده است و کتاب الکترونیکی به عنوان “راه نجاتی” برای این قشر فرهنگی تلقی میشود. به عنوان نمونه، شاعر فایز محیالدین البخاری، “کتابخانه الکترونیکی یمن” را در سال ۲۰۱۷ تأسیس کرد. این کتابخانه صدها کتاب یمنی را مستندسازی کرده و به پژوهشگران امکان دسترسی به آنها را فراهم کرده است. این کتابخانه همچنین از نویسندگان با رساندن آثارشان به خوانندگان در کشورهای مختلف حمایت میکند و تلاش میکند تا از آثار آنها در برابر سرقت ادبی محافظت کند.
جنگ در یمن بر ارزشهای اجتماعی نیز تأثیر گذاشته و فرهنگ به امری زائد تبدیل شده است. بسیاری از افراد جامعه، به ویژه روشنفکران، درگیر تأمین معاش روزانه خود هستند و این مسئله باعث شده که توجه کمتری به مسائل فرهنگی داشته باشند. این تغییر اولویتها نشاندهنده شدت بحران اقتصادی و انسانی در یمن است، جایی که بقا بر حفظ و توسعه فرهنگی اولویت پیدا کرده است. مجلات فرهنگی نیز دیگر به یمن نمیرسند و روشنفکران مجبور به استفاده از نسخههای الکترونیکی آنها شدهاند. مجلاتی مانند “نزوى” عمان، “الفيصل” عربستان، “البحرين”، “الرافد” امارات، “الكويت”، “العربي”، “عالم المعرفة”، و “أخبار الأدب” مصری که قبلاً به طور منظم در دسترس بودند، دیگر به یمن نمیرسند. با وجود این که اکثر روشنفکران همچنان کتابهای چاپی را ترجیح میدهند، اما کمبود کتابهای چاپی باعث شده که به کتابهای الکترونیکی روی آورند.
به گفته نویسنده سلمان الحمیدی، مشکل کمبود کتاب در یمن قبل از جنگ نیز وجود داشته است، اما جنگ این مشکل را تشدید کرده است. او میگوید که اکنون به دلیل شرایط اقتصادی و جنگ، صاحب یک کتابخانه الکترونیکی با صدها یا هزاران کتاب شده است، اما رابطه او با این کتابها بدون احساس است و با یک کلیک ممکن است از بین بروند! با این وجود، کتاب الکترونیکی به گزینه اجتنابناپذیر روشنفکران یمنی تبدیل شده است. به گفته ذکریات عقلان، اگرچه کتابهای چاپی حس خاصی دارند، اما عصر تکنولوژی، کتابهای الکترونیکی را به عنوان یک جایگزین مناسب تحمیل کرده است. همچنین گفته می شود که کتاب الکترونیکی حضوری اجباری در عصر تکنولوژی پیدا کرده است و مانند هر تکنولوژی دیگری در این دوره حضور دارد. به طور کلی، اگرچه کتاب الکترونیکی جایگزین ایده آلی برای کتاب چاپی نیست، اما در شرایط جنگ و کمبود منابع فرهنگی در یمن، یک راه حل موقت و حیاتی به شمار میرود.
در مجموع، جنگ در یمن تأثیرات عمیقی بر زندگی فرهنگی روشنفکران گذاشته است، به طوری که دسترسی به منابع فرهنگی مانند کتابها، مجلات و روزنامهها به شدت محدود شده است. این محدودیتها نه تنها شامل نشریات جدید، بلکه شامل مجلات قدیمی و کتب مرجع نیز میشود. اتحادیه نویسندگان و ادبا تعطیل شده و کتابخانههای عمومی تخریب شدهاند و بسیاری از چاپخانهها نیز فعالیت خود را متوقف کرده یا به چاپ تصاویر کشتهشدگان جنگ روی آوردهاند. در چنین شرایط دشواری، کتابها به سختی به دست روشنفکران میرسند و کتاب الکترونیکی به عنوان یک راه حل جایگزین و حیاتی مطرح شده است. با وجود اینکه اکثر روشنفکران همچنان کتابهای چاپی را ترجیح میدهند، کمبود کتابهای چاپی باعث شده است که به کتابهای الکترونیکی روی آورند. کتابخانه الکترونیکی یمن نیز در این راستا به عنوان یک منبع مهم برای دسترسی به متون فرهنگی و ادبی یمنی تأسیس شده است.
منبع: المصدر آنلاین