رﯾﺎض
رﯾﺎض، ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻣﻘﺮ وزارﺗﺨﺎﻧﻪﻫﺎ، ﺧﺪﻣﺎت ﻋﻤﻮﻣﯽ، ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي داﺧﻠﯽ و ﺧﺎرﺟﯽ ﻣﯿﺰﺑﺎﻧﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺣﺪود ﯾﮏﺳﻮم ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن در اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻗﺮار دارد. رﯾﺎض از ﻃﺮﯾﻖ راه آﻫﻦ رﯾﺎض- دﻣﺎم ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﮥ ﺷﺮﻗﯽ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن در ﻣﺠﺎورت ﺧﻠﯿﺞﻓﺎرس اﺗﺼﺎل رﯾﻠﯽ دارد. ﺟﻤﻌﯿﺖ اﯾﻦ اﺳﺘﺎن ﺑﺎﻟﻎﺑﺮ 866/446/8 اﺳﺖ ﮐﻪ آﻣﺎر ﻗﺎﺑﻞﺗﺄﻣﻞ 90.9 درﺻﺪ ﺷﻬﺮﻧﺸﯿﻨﯽ را ﺑﻪ ﺛﺒﺖ رﺳﺎﻧﺪه اﺳﺖ. ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺟﻤﻌﯿﺘﯽ، 67 رﺻﺪ ﺟﻤﻌﯿﺖ را اﻋﺮاب ﺳﻌﻮدي و 33 درﺻﺪ ﺟﻤﻌﯿﺖ را اﻋﺮاب ﻏﯿﺮﺳﻌﻮدي ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﻨﺪ. ﻣﺴﺎﺣﺖ رﯾﺎض 000/412 ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ اﺳﺖ و در ﺗﻘﺴﯿﻤﺎت ﮐﺸﻮري 20 اﺳﺘﺎن را در ﺧﻮد ﺟﺎي ﻣﯽدﻫﺪ.
ﻣﮑﻪ
ﻣﮑﻪ ﺑﺎ ﺟﻤﻌﯿﺖ 000/800/8 ﻧﻔﺮي، ﻣﺴﺎﺣﺖ 000/164 ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻌﯽ و 12 ﺷﻬﺮ ﯾﮑﯽ از ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺤﻮري ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن در ﺳﺎﺣﻞ درﯾﺎي ﺳﺮخ اﺳﺖ. در ﮐﻨﺎر ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺪﯾﻨﻪ، ﺗﺒﻮك و ﺟﯿﺰان، ﻣﮑﻪ ﮔﺬرﮔﺎﻫﯽ ﺑﺮاي ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻦ ﺳﻪ ﻗﺎره آﺳﯿﺎ، آﻓﺮﯾﻘﺎ و اروﭘﺎ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد. ﺑﻨﺪر ﺗﺠﺎري- ﻧﻔﺘﯽ ﺟﺪه در اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻗﺮار دارد. ﺑﻨﺪر اﺳﻼﻣﯽ ﺟﺪه ﺷﻠﻮغﺗﺮﯾﻦ ﺑﻨﺪر ﺗﺠﺎري ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺳﺎل 2019، ﺑﯿﺶ از 55 ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺗﻦ ﺑﺎر را ﺟﺎﺑﻪﺟﺎ ﮐﺮده، ﻣﻘﺼﺪ 37.3 درﺻﺪ ﻣﺴﺎﻓﺮان وارداﺗﯽ از ﻃﺮﯾﻖ ﺑﻨﺪرﻫﺎي درﯾﺎي ﺳﺮخ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽآﯾﺪ.
ﻣﺪﯾﻨﻪ
ﻣﺪﯾﻨﻪ ﺑﺎ 000/188/2 ﻧﻔﺮ ﺟﻤﻌﯿﺖ و 000/173 ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ ﻣﺴﺎﺣﺖ در ﻏﺮب ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن در ﻣﺠﺎورت درﯾﺎي ﺳﺮخ واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻧﻔﺖ ﺧﺎم از ﻃﺮﯾﻖ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ از اﻟﺸﺮﻗﯿﻪ ﺑﻪ ﺑﻨﺪر ﺗﺠﺎري- ﻧﻔﺘﯽ ﯾﻨﺒُﻊ ﻣﻨﺘﻘﻞ و ﺳﭙﺲ ﺻﺎدر ﻣﯽﮔﺮدد. ﺑﻨﺪر ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻣﻠﮏ ﻓﻬﺪ در ﯾﻨﺒﻊ ﯾﮑﯽ از دو ﺑﻨﺪر ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﺰرگ و ﭘﺮﺗﺮدد ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﺶ از 115 ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺗﻦ ﺑﺎر در آن ﺟﺎﺑﻪﺟﺎ می شود. از دﯾﮕﺮ زﯾﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎ و اﻣﺘﯿﺎزات وﯾﮋه اﯾﻦ ﺑﻨﺪر ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ اﻫﻤﯿﺖ آن ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺳﻮﻣﯿﻦ ﻣﺮﮐﺰ ﺑﺰرگ ﭘﺎﻻﯾﺶ ﻧﻔﺖ ﺟﻬﺎن (ﺑﺎ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﭘﺎﻻﯾﺶ روزاﻧﻪ 235 ﻫﺰار ﺑﺸﮑﻪ، ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺻﻨﻌﺘﯽ 131 ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺗﻦ، ﺗﻮﻟﯿﺪ روزاﻧﻪ 1.1 ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺑﺸﮑﻪ ﻧﻔﺖ) و ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﺑﻨﺪر ﺣﻤﻞوﻧﻘﻞ ﻧﻔﺖ در ﻣﺠﺎورت درﯾﺎي ﺳﺮخ اﺷﺎره ﮐﺮد. ﻣﺠﺘﻤﻊ ﭘﺎﻻﯾﺸﮕﺎﻫﯽ ﺳﻤﺮف ﺑﺎ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﭘﺎﻻﯾﺶ روزاﻧﻪ 400 ﻫﺰار ﺑﺸﮑﻪ در ﯾﻨﺒﻊ ﻧﯿﺰ در اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻗﺮار دارد.
اﻟﺸﺮﻗﯿﻪ (دﻣﺎم)
اﻟﺸﺮﻗﯿﻪ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺣﺘﯽ ﺑﺎﻟﻎﺑﺮ 000/710 ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ اﺳﺘﺎن ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن اﺳﺖ. ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﻨﺪرﻫﺎي ﺳﻪﮔﺎﻧﮥ دﻣﺎم (ﺑﻨﺪر ﺗﺠﺎري- ﻧﻔﺘﯽ)، رأس اﻟﺘﻨﻮره (ﺑﻨﺪر ﻧﻔﺘﯽ) و ﺧﻔﺠﯽ (ﺑﻨﺪر ﺗﺠﺎري- ﻧﻔﺘﯽ) ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﻠﯿﺞﻓﺎرس اﺗﺼﺎل دارﻧﺪ، اﻫﻤﯿﺖ ﺧﺎﺻﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺨﺸﯿﺪه اﺳﺖ. ﺟﻤﻌﯿﺖ اﻟﺸﺮﻗﯿﻪ 000/028/5 ﻧﻔﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ 94 درﺻﺪ ﺟﻤﻌﯿﺖ را اﻋﺮاب ﺳﻌﻮدي و 6 درﺻﺪ ﺟﻤﻌﯿﺖ را اﻋﺮاب ﻏﯿﺮﺳﻌﻮدي ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﻨﺪ. ﻣﯿﺪان ﻧﻔﺘﯽ ﻏﻮار ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﻣﯿﺪان ﻧﻔﺘﯽ ﺟﻬﺎن از ﻧﻈﺮ ذﺧﯿﺮه و ﺗﻮﻟﯿﺪ در 100 ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮي ﺟﻨﻮب ﻏﺮﺑﯽ ﻇﻬﺮان ﻗﺮار دارد (داراي 280 ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ ﻃﻮل و 36 ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ ﻋﺮض؛ داراي ذﺧﺎﯾﺮ ﻧﻔﺘﯽ اﺛﺒﺎتﺷﺪه 58 ﻣﯿﻠﯿﺎرد ﺑﺸﮑﻪاي؛ ﻇﺮﻓﯿﺖ روزاﻧﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ 5 ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺑﺸﮑﻪ، داراي ﺷﺶ ﭼﺎه اﺻﻠﯽ؛ ﺗﻮﻟﯿﺪ روزاﻧﻪ 2.5 ﻣﯿﻠﯿﺎرد ﻓﻮت ﻣﮑﻌﺐ ﮔﺎز ﻃﺒﯿﻌﯽ). ﺗﺄﺳﯿﺴﺎت ﻓﺮآوري ﻧﻔﺖ اﺑﻘﯿﻖ ﻧﯿﺰ در 60 ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮي ﺟﻨﻮب ﻏﺮﺑﯽ ﻇﻬﺮان واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ. در اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ، ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﺗﺄﺳﯿﺴﺎت ﻓﺮآوري ﻧﻔﺖ ﺧﺎم ﺟﻬﺎن ﺑﺎ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ روزاﻧﻪ 7 ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺑﺸﮑﻪ، ﺑﯿﺶ از ﻧﯿﻤﯽ از ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن و 7 درﺻﺪ از ﻋﺮﺿﮥ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻧﻔﺖ ﻗﺮار دارد. اﻏﻠﺐ ﺗﺄﺳﯿﺴﺎت ﺷﺮﮐﺖ آراﻣﮑﻮ ﻧﯿﺰ در ﺷﻬﺮ ﻇﻬﺮان اﯾﻦ اﺳﺘﺎن واﻗﻊ اﺳﺖ.
اﻟﻘﺼﯿﻢ (ﺑﺮﯾﺪه)
ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ ﺑﺮﯾﺪه از ﺟﺎﯾﮕﺎه آن در ﺳﻪراﻫﯽ اﺳﺘﺎنﻫﺎي رﯾﺎض (330 ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮي)، ﻣﮑﻪ (700 ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮي) و ﻣﺪﯾﻨﻪ (500 ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮي) ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮد. ﺟﻤﻌﯿﺖ اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺎﻟﻎﺑﺮ 000/370/1 (03/1 ﻣﯿﻠﯿﻮن) ﺳﻌﻮدي و 343 ﻫﺰار ﻏﯿﺮﺳﻌﻮدي اﺳﺖ ﮐﻪ 51 درﺻﺪ ﺟﻤﻌﯿﺖ زﯾﺮ 30 ﺳﺎل ﻫﺴﺘﻨﺪ. اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎ 000/70 ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ وﺳﻌﺖ، 3.1 درﺻﺪ از ﮐﻞ ﻣﺴﺎﺣﺖ عربستان را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﺪ. اﺳﺘﺎن ﻗﺼﯿﻢ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﻓﺮﻗﻪ وﻫﺎﺑﯿﺖ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد؛ ﻧﺴﺒﺖ ﭘﯿﺮوان ﻓﺮﻗﻪ وﻫﺎﺑﯿﺖ ﺑﻪ ﺟﻤﻌﯿﺖ در ﻗﺼﯿﻢ ﺑﯿﺶ از ﻫﺮ ﻣﻨﻄﻘﮥ دﯾﮕﺮي در ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن اﺳﺖ. ﺑﺮﯾﺪه زادﮔﺎه ﺑﺴﯿﺎر از ﻋﻠﻤﺎي وﻫﺎﺑﯽ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن (از ﺟﻤﻠﻪ اﺑﻦ ﻋﺜﯿﻤﯿﻦ و ﺳﻠﻤﺎن ﻋﻮده) ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽرود.