سفر محمد القحطانی، رئیس هیأت سعودی، به حضرموت و المهره بار دیگر نشان داد که شرق یمن به میدان رقابت مستقیم قدرتهای خارجی تبدیل شده است. عربستان با طرح خروج نیروهای شورای انتقالی جنوبی و جایگزینی آنها با نیروهای موسوم به «درع الوطن»، تلاش دارد کنترل امنیتی و سیاسی این مناطق حساس را در دست گیرد. این اقدام [گزارش کامل یمن نیوز] در ظاهر برای کاهش بحران معرفی میشود، اما در واقع بخشی از راهبرد سعودیها برای تثبیت اشغالگری و مدیریت منابع حیاتی یمن است.
اهداف و رویکرد سعودیها در شرق یمن
سفر القحطانی و مواضع اعلامشده عربستان، نشاندهنده دو هدف اصلی ریاض در شرق یمن است:
– حفظ ثبات نسبی و جلوگیری از تشدید تنشها در حضرموت و المهره؛ مناطقی که به دلیل موقعیت ژئوپلیتیک و منابع طبیعی، اهمیت ویژهای دارند.
– تقویت نیروهای وابسته به ریاض تحت عنوان «درع الوطن» بهعنوان ابزار کنترل امنیتی و سیاسی، تا عربستان بتواند حضور خود را مشروع جلوه دهد.
این اهداف در ظاهر بهعنوان تلاش برای مدیریت بحران معرفی میشوند، اما در واقع بخشی از راهبرد بلندمدت سعودیها برای تثبیت اشغالگری و جلوگیری از استقلال تصمیمگیری یمنیها هستند.
پیامدهای امنیتی و سیاسی
نقش شورای انتقالی و نیروهای درع الوطن
انتقال مسئولیتها به نیروهای درع الوطن، اگرچه با شعار کاهش بحران همراه است، اما در عمل میتواند پیامدهای زیر را داشته باشد:
– ایجاد خلأ مدیریتی در مناطق حساس حضرموت و المهره.
– فراهم شدن فرصت برای مداخلات خارجی و تشدید حضور نظامی بیگانگان.
– تهدید مستقیم امنیت ملی یمن و تضعیف حاکمیت مردمی.
توضیح رسانهای: این تغییر نیروها به معنای تغییر حاکمیت نیست؛ بلکه تنها جابهجایی مهرههای وابسته است.
موضع انصارالله
انصارالله بارها تأکید کرده است که تنها راه ثبات، خروج کامل نیروهای خارجی و پایان دادن به دخالتهای نظامی و سیاسی عربستان و مزدورانش است. از نگاه انصارالله:
– هر توافقی که خارج از اراده ملی یمنیها باشد، فاقد مشروعیت است.
– استقلال و حاکمیت یمن باید در اولویت قرار گیرد.
– شرق یمن باید بهطور کامل تحت مدیریت نیروهای ملی و مردمی اداره شود.
ابعاد اقتصادی و ژئوپلیتیک حضرموت و المهره
حضرموت و المهره تنها مناطق امنیتی نیستند؛ بلکه قلب اقتصادی شرق یمن محسوب میشوند. اهمیت این استانها در چند محور خلاصه میشود:
– منابع انرژی: حضرموت دارای ذخایر نفتی و گازی مهمی است که کنترل آنها میتواند موازنه اقتصادی یمن و حتی منطقه خلیج فارس را تغییر دهد.
– مسیرهای تجاری دریایی: المهره به دلیل موقعیت ساحلی و نزدیکی به دریای عرب، نقش کلیدی در تجارت دریایی دارد.
– ژئوپلیتیک منطقهای: هرگونه تغییر در کنترل این مناطق میتواند تأثیر مستقیم بر روابط اقتصادی و سیاسی یمن با کشورهای همسایه داشته باشد.
توضیح رسانهای: بحران شرق یمن فقط امنیتی نیست؛ بلکه اقتصادی و منطقهای هم هست.
پایان بحران با خروج نیروهای خارجی
راهحل پایدار بحران شرق یمن تنها در گفتوگوی داخلی و توافق ملی نهفته است. دخالتهای سعودی و شورای انتقالی، حتی اگر در قالب توافقات رسمی انجام شود، تا زمانی که بر پایه منافع ملت یمن نباشد، نتیجهای جز تشدید بحران ندارد.
– خروج نیروهای خارجی شرط اصلی پایان بحران است.
– توافقات داخلی باید جایگزین توافقات تحمیلی شود.
– حضرموت و المهره همچنان میدان تعیینکننده آینده سیاسی و امنیتی یمن باقی خواهند ماند.
توضیح رسانهای: این نتیجهگیری نشان میدهد که بحران یمن نه با مدیریت خارجی، بلکه با اراده ملی حل میشود.