دیدار محمد بنسلمان، ولیعهد عربستان، با عبدالفتاح البرهان در کاخ یمامه ریاض در شرایطی برگزار شد که بحران انسانی و امنیتی سودان همچنان رو به گسترش است. با وجود ادعای ریاض درباره تلاش برای ثبات، شواهد میدانی نشان میدهد [گزارش کامل الخلیج آنلاین] این ملاقات بیش از آنکه گامی برای حل بحران باشد، در راستای تثبیت نفوذ عربستان و مدیریت تحولات سودان بر اساس منافع منطقهای انجام شده است.
دیدار ریاض؛ نمایش دیپلماتیک یا مدیریت بحران؟
دیدار ولیعهد سعودی با عبدالفتاح البرهان در حالی انجام شد که سودان از آوریل ۲۰۲۳ تاکنون درگیر جنگی ویرانگر میان ارتش و نیروهای پشتیبانی سریع است. این جنگ دهها هزار کشته و بیش از ۱۳ میلیون آواره برجای گذاشته و شهرهایی مانند الفاشر و مناطق وسیعی از کردفان همچنان صحنه درگیریهای شدید هستند.
با وجود این واقعیتها، عربستان تلاش کرده است این دیدار را بهعنوان اقدامی برای «حمایت از ثبات» معرفی کند؛ اما حضور همزمان وزیر دفاع، وزیر خارجه و وزیر دارایی سعودی در این جلسه نشان میدهد که هدف اصلی ریاض، مدیریت مسیر سیاسی سودان بر اساس منافع خود است، نه حل بحران انسانی.
توافق جده؛ سندی که روی کاغذ ماند
عربستان طی ماههای گذشته میزبان مذاکراتی تحت عنوان «توافق جده» بود؛ توافقی که هدف آن حفاظت از غیرنظامیان اعلام شد. اما نقضهای مکرر آتشبس و نبود ضمانت اجرایی، این توافق را عملاً بیاثر کرد. این تجربه نشان میدهد که میانجیگری عربستان بیشتر جنبه سیاسی و نمایشی داشته تا تأثیر واقعی بر میدان.
اهداف پنهان عربستان در سودان
رفتار عربستان در قبال سودان نشان میدهد که ریاض بهدنبال تثبیت نفوذ منطقهای خود و جلوگیری از شکلگیری یک راهحل مستقل و بومی در سودان است.
عربستان و آمریکا با استفاده از مذاکرات غیرمستقیم میان طرفین، مسیر سیاسی سودان را در جهتی هدایت میکنند که چالشزا برای منافع خارجی نباشد. این رویکرد، عملاً مانع شکلگیری یک روند ملی و مستقل در سودان شده است.
دریای سرخ؛ محور اصلی نگرانیهای ریاض
عربستان همواره نگاه ویژهای به دریای سرخ داشته و سودان را بخشی از کمربند امنیتی خود میداند. از این منظر، امنیت سودان برای ریاض نه یک هدف انسانی، بلکه ابزاری برای تأمین منافع استراتژیک است.
به همین دلیل، طرحهای عربستان عمدتاً بر مدیریت بحران و جلوگیری از فروپاشی کامل سودان متمرکز است، بدون آنکه به ریشههای بحران پرداخته شود.
نقش دخالت خارجی در تداوم بحران سودان
هرگونه دخالت خارجی که با هدف تقویت یک جناح سیاسی یا نظامی انجام شود، به تشدید بحران منجر میشود. جنگ داخلی سودان اکنون به مرحلهای رسیده که حضور نیروهای خارجی و هدایتهای منطقهای، آن را به یک معضل پیچیده و چندلایه تبدیل کرده است.
تثبیت وضعیت موجود به جای حل بحران
اقدامات عربستان— اگر با ظاهر دیپلماتیک همراه باشد—در عمل به تثبیت وضعیت موجود کمک میکند. این وضعیت، مانع شکلگیری یک تغییر واقعی و مشروع در ساختار قدرت سودان شده و رنج انسانی را ادامهدار میکند.
جمعبندی؛ دیدار ریاض، گامی به سوی حل بحران نبود
دیدار بنسلمان و البرهان بیش از آنکه نشانهای از تلاش برای پایان جنگ باشد، ادامه یک استراتژی منطقهای است که سودان را در مسیر وابستگی به بازیگران خارجی قرار میدهد.
راهحل واقعی بحران سودان تنها زمانی ممکن است که این کشور از نفوذ مستقیم قدرتهای منطقهای و بینالمللی خارج شود و مسیر سیاسی آن بر اساس مطالبات مردم و نیروهای بومی شکل گیرد.