شورای مشورتی یکی از نهادهای قانونگذار اصلی در ساختار سیاسی قطر محسوب میشود. این شورا در سال ۱۹۷۲، بر اساس قانون اساسی موقت، با هدف ایفای نقش در روند قانونگذاری از طریق مشورت با دولت تأسیس شد. شکلگیری این شورا نخستین گام رسمی قطر به سوی مشارکت سیاسی و اصلاحات نیمهدموکراتیک پس از استقلال بود.
در دوره حاکمیت شیخ حمد بن خلیفه آلثانی، نقش شورای مشورتی بهمرور تقویت شد و مسئولیتها و اختیارات آن توسعه یافت. شورا متشکل از ۴۵ عضو است؛ ۳۰ نفر از طریق رأیگیری عمومی و مخفی انتخاب میشوند و ۱۵ نفر نیز مستقیماً توسط امیر منصوب میگردند. امیر همچنین در صورت لزوم، امکان انتصاب افراد بیشتری را نیز دارد.
شورا دارای پنج کمیته دائمی است:
۱ـ کمیته امور قانونی و حقوقی
۲ـ کمیته امور مالی و اقتصادی
۳ـ کمیته خدمات و صنایع عمومی
۴ـ کمیته امور داخلی و خارجی
۵ـ کمیته امور فرهنگی و اطلاعات
این شورا میتواند بر حسب نیاز، کمیتههای موقت یا دائمی جدیدی نیز تشکیل دهد.
وظایف اصلی شورای مشورتی عبارتاند از:
۱ـ بررسی سیاستهای کلی دولت در حوزههای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی
۲ـ ارزیابی لوایح پیشنهادی هیئت وزیران پیش از ارسال به امیر
۳ـ ارائه مشورت و پیشنهاد در خصوص پروژههای ملی و مسائل عمومی
۴ـ بررسی بودجه پروژههای کلان کشور
۵ـ امکان درخواست اطلاعات از دولت درباره مسائل عمومی و ملی
این شورا هرچند در چارچوب یک نظام مشروطه محدود فعالیت میکند، اما نقش آن بهویژه در ایجاد مشروعیت داخلی و نمایش روند تدریجی اصلاحات سیاسی در ساختار حکومتی قطر قابل توجه است.
شورای مرکزی شهرداری قطر
نخستین گام رسمی در جهت نهادینهسازی شوراهای محلی در قطر با فرمان شماره ۴ سال ۱۹۶۳ امیر این کشور برداشته شد. بر اساس این فرمان، اعضای شهرداریها با پیشنهاد وزیر امور شهرداری و کشاورزی منصوب میشدند. اما تحول عمده در ساختار شوراهای شهری، با تصویب قانون شماره ۱۲ در سال ۱۹۹۸ و فرمان اجرایی شیخ حمد بن خلیفه آلثانی، امیر وقت قطر، رقم خورد. این قانون راه را برای برگزاری نخستین انتخابات شورای مرکزی شهرداری، بر مبنای رأی مستقیم شهروندان در سال ۱۹۹۹ هموار ساخت.
این شورا از ۲۹ عضو تشکیل شده که برای دورهای چهار ساله انتخاب میشوند. تصمیمات شورا بر اساس رأی اکثریت اتخاذ میشود و دارای ساختار سازمانی مشخصی از جمله دبیرکل است که مسئولیتهای اجرایی نظیر تنظیم دستور جلسات و ارائه گزارشها به وزارت شهرداری را بر عهده دارد. همچنین کمیتههایی تخصصی در حوزههای حقوقی، امنیتی، فنی و اطلاعرسانی در ذیل شورا شکل گرفتهاند. افزون بر این، با حمایت دربار، کمیتهای دائمی نیز با هدف ترویج مشارکت سیاسی زنان و ارتقاء آگاهی اجتماعی در این خصوص تشکیل شده است.