تحولات اخیر در عدن و حضرموت، پایان دوره سیاسی رشاد العلیمی و آغاز مرحلهای تازه از رقابتهای قدرت در جنوب یمن [گزارش کامل یمن نیوز] را رقم زده است. این تغییرات، نفوذ مستقیم عربستان و شورای انتقالی وابسته به امارات را تثبیت کرده و مسیر جدیدی بر صحنه سیاسی یمن تحمیل کرده است؛ مسیری که نه تنها جایگاه دولت دستنشانده در جنوب یمن را تضعیف کرده، بلکه آینده جنوب و شرق یمن را به میدان رقابت قدرتهای خارجی بدل ساخته است.
خروج العلیمی از عدن؛ نماد شکست سیاسی
رشاد العلیمی که در سال ۲۰۲۲ به عنوان جانشین عبدربه منصور هادی و رئیس شورای موسوم به ریاستی منصوب شد، اکنون با واقعیتی روبهروست که نشان میدهد نفوذ او در عدن تقریباً به صفر رسیده است. تخلیه دفاتر و انتقال اسناد دولتی به ریاض، نه تنها پایان دوره او را نشان میدهد، بلکه نماد شکست کامل در تثبیت قدرت و مدیریت مؤثر بر نهادهای دولتی است.
این اقدام، بهوضوح نشاندهنده آن است که عربستان و امارات دیگر به حضور نمادین العلیمی نیازی ندارند و ترجیح میدهند ساختار قدرت را به شکل مستقیم و بدون واسطه در دست بگیرند. در واقع، خروج العلیمی از عدن به معنای پایان یک تجربه ناکام در مدیریت سیاسی جنوب یمن است؛ تجربهای که از ابتدا با فشارهای خارجی آغاز شد و اکنون با شکست کامل به پایان رسیده است.
نقش شورای انتقالی و فشارهای سعودی
شورای انتقالی وابسته به امارات، امروز به بازیگر اصلی جنوب یمن تبدیل شده است. این شورا با حمایت مستقیم ابوظبی توانسته کنترل بخشهای مهمی از عدن و استانهای جنوبی را به دست گیرد. در همین حال، عربستان نیز با مدیریت مستقیم منابع و نهادهای دولتی، تلاش میکند نفوذ امارات را مهار کرده و ساختار جدید قدرت را به سود خود شکل دهد.
این رقابت میان ریاض و ابوظبی، در ظاهر به همکاری مشترک برای اداره جنوب یمن شباهت دارد، اما در واقعیت، هر دو طرف به دنبال تثبیت جایگاه خود و حذف رقبای داخلی هستند. حذف العلیمی و تضعیف جایگاه او، بخشی از همین سیاست است که به سعودیها امکان داده تا جریان منابع و کنترل نهادهای دولتی را در دست گرفته و شورای انتقالی را به عنوان بازوی عملیاتی خود معرفی کنند.
بیانیه نمادین العلیمی در ریاض
پس از رسیدن به ریاض، العلیمی بیانیهای صادر کرد و در آن به نقض حقوق شهروندان حضرموت اشاره نمود. این بیانیه، بیشتر یک اقدام تبلیغاتی برای حفظ وجهه سیاسی بود تا اقدامی واقعی در میدان. واقعیتهای موجود نشان میدهد که ساختار قدرت در جنوب و شرق یمن، کاملاً تحت نفوذ عربستان و شورای انتقالی قرار دارد و چنین بیانیههایی نمیتواند واقعیتهای میدانی را تغییر دهد.
تحلیل سیاسی؛ رقابتهای جدید در جنوب یمن
کارشناسان سیاسی تأکید دارند که تحولات اخیر بخشی از سیاست گستردهتر ریاض برای تثبیت نفوذ در شرق یمن و مهار نقش امارات است. این سیاستها نه تنها ثبات واقعی ایجاد نمیکند، بلکه زمینهساز تنشهای بیشتر میان بازیگران داخلی و خارجی خواهد بود. در واقع، رقابت میان عربستان و امارات در جنوب یمن، آینده این مناطق را به میدان کشمکشهای منطقهای بدل کرده است.
واقعیتهای جدید قدرت در حضرموت و شرق یمن
تحولات اخیر نشان میدهد که حضرموت و استانهای شرقی یمن، به کانون اصلی رقابت میان عربستان و امارات تبدیل شدهاند. عربستان تلاش میکند با نفوذ مستقیم در این مناطق، جریان منابع و مسیرهای تجاری را تحت کنترل خود درآورد. در مقابل، امارات با استفاده از شورای انتقالی و نیروهای وابسته، به دنبال تثبیت جایگاه خود در جنوب یمن است.
این رقابت، نه تنها ساختار قدرت مرکزی را تضعیف کرده، بلکه زمینهساز تنشهای شدید میان گروههای محلی و نیروهای خارجی شده است. در چنین شرایطی، هرگونه تلاش برای بازسازی قدرت مرکزی به شیوه گذشته، بدون پذیرش نقش فعال شورای انتقالی و نفوذ مستقیم عربستان، بینتیجه خواهد بود.
پیامدهای سیاسی و اجتماعی تحولات اخیر
تحولات اخیر در جنوب و شرق یمن، پیامدهای گستردهای برای آینده سیاسی و اجتماعی این کشور دارد:
– تضعیف دولت مرکزی: خروج العلیمی و شکست او در تثبیت قدرت، نشاندهنده پایان نقش دولت مرکزی در مدیریت جنوب یمن است.
– افزایش نفوذ خارجی: عربستان و امارات اکنون نقش تعیینکنندهای در شکلدهی به آینده جنوب و شرق یمن دارند.
– گسترش تنشهای داخلی: رقابت میان گروههای محلی و نیروهای خارجی، زمینهساز افزایش تنشها و درگیریهای داخلی خواهد بود.
– بیثباتی سیاسی: سیاستهای تحمیلی قدرتهای خارجی نمیتواند جایگزین ثبات واقعی و مشروعیت ملی شود.
جنوب یمن؛ از سقوط العلیمی تا صعود شورای انتقالی
پایان دوره رشاد العلیمی و تحولات اخیر در عدن و حضرموت، آغاز مرحلهای تازه از رقابتهای سیاسی در جنوب یمن است. قدرتهای خارجی، بهویژه عربستان و امارات، همچنان میکوشند با تحمیل ساختارهای مورد نظر خود آینده یمن را مدیریت کنند؛ اما این سیاستها نمیتواند جایگزین ثبات واقعی و مشروعیت ملی شود و تنها به تشدید بحران و فشارهای بیشتر بر مردم یمن خواهد انجامید.