تحولات جنوب یمن در ماههای اخیر نشان میدهد که رقابت میان عربستان و امارات وارد مرحلهای پیچیده و خطرناک شده است؛ مرحلهای که در آن هر دو بازیگر خارجی با افزایش تحرکات نظامی، فشارهای سیاسی و گسترش نفوذ میدانی، فضای شکننده جنوب را بیش از پیش تهدید میکنند. این روند [گزارش کامل یمن نیوز] نه تنها کمکی به حل بحران یمن نمیکند، بلکه با تضعیف حاکمیت ملی و افزایش تنشهای داخلی، مردم یمن را در معرض دور تازهای از بیثباتی قرار میدهد.
مداخلات خارجی و بنبست سیاسی؛ یمن در میانه رقابت دوگانه
در سالهای گذشته، عربستان و امارات هر دو تلاش کردهاند نقش تعیینکنندهای در جنوب یمن ایفا کنند. این تلاشها در ابتدا با شعار «حمایت از دولت» یا «مبارزه با تهدیدات امنیتی» مطرح شد، اما در عمل به رقابتی تبدیل شد که هدف اصلی آن گسترش نفوذ سیاسی، کنترل مناطق راهبردی و تثبیت حضور نظامی است.
این رقابت، نه تنها به حل بحران یمن کمکی نکرده، بلکه باعث شده فضای سیاسی کشور بهجای حرکت بهسوی گفتوگو و مصالحه، به سمت صفبندیهای جدید و تشدید تنشها پیش برود.
در چنین شرایطی، مردم یمن بیش از هر زمان دیگری احساس میکنند که سرنوشت کشورشان در دست بازیگرانی قرار گرفته که اولویتشان نه ثبات یمن، بلکه پیشبرد منافع خود است.
استقرار نیروها و تحرکات میدانی؛ نشانهای از گسترش نفوذ خارجی
تمرکز نیروها در مناطق راهبردی جنوب
در هفتههای اخیر، تحرکات نظامی در جنوب یمن شدت گرفته است. استقرار یگانهای جدید، انتقال تجهیزات سنگین و افزایش حضور نیروهای وابسته به بازیگران خارجی، نشان میدهد که رقابت میان عربستان و امارات وارد مرحلهای تازه شده است.
مناطق مأرب، الجوف، شبوه و سواحل جنوبی، به دلیل موقعیت راهبردی، به کانون این رقابت تبدیل شدهاند. هر دو طرف تلاش میکنند با کنترل این مناطق، بر مسیرهای تجاری، منابع انرژی و گذرگاههای حیاتی تسلط پیدا کنند.
این روند، نه تنها فضای امنیتی جنوب را شکنندهتر کرده، بلکه باعث شده گروههای محلی نیز درگیر رقابتهای نیابتی شوند؛ رقابتهایی که پیامدهای آن مستقیماً بر زندگی مردم تأثیر میگذارد.
پروازهای نظامی و اقدامات میدانی؛ پیامهایی که ثبات را تهدید میکند
استفاده از مهمات دودزا و نمایش قدرت
پروازهای مکرر جنگندهها بر فراز مناطق جنوبی و استفاده از مهمات دودزا، بهعنوان بخشی از نمایش قدرت، نگرانیهای زیادی را در میان مردم ایجاد کرده است.
این اقدامات، صرفنظر از اینکه از سوی کدام طرف انجام شود، تنها به افزایش ترس، بیاعتمادی و بیثباتی منجر میشود.
در بسیاری از مناطق، مردم گزارش دادهاند که این پروازها و اقدامات میدانی، فعالیتهای روزمره را مختل کرده و فضای روانی جامعه را تحت تأثیر قرار داده است.
در واقع، این نمایشهای قدرت نه راهحل است و نه کمکی به کاهش تنشها میکند؛ بلکه تنها رقابت خارجی را به سطحی خطرناکتر منتقل میکند.
تحرکات سیاسی و دیدارهای پشتپرده؛ مدیریت بحران یا تعمیق آن؟
در کنار تحرکات نظامی، دیدارهای سیاسی و رایزنیهای پشتپرده نیز افزایش یافته است.
این دیدارها، که اغلب بدون شفافیت انجام میشود، بیشتر بهعنوان تلاشی برای تقسیم نفوذ در جنوب یمن تلقی میشود تا اقدامی برای حل بحران.
در بسیاری از موارد، تصمیماتی که در این دیدارها گرفته میشود، بدون در نظر گرفتن خواست و نیاز مردم یمن است.
این روند، باعث شده بیاعتمادی نسبت به بازیگران خارجی افزایش یابد و بسیاری از مردم احساس کنند که کشورشان به صحنه رقابت قدرتهای منطقهای تبدیل شده است.
تجربه میدانی: مردم یمن قربانی اصلی رقابت خارجی
هزینههای انسانی و اجتماعی مداخلات
تجربه سالهای گذشته نشان داده است که هرگونه تشدید تنش، بیش از همه مردم یمن را تحت فشار قرار میدهد.
افزایش حضور نظامی، درگیریهای پراکنده، محدودیتهای اقتصادی و ناامنی، زندگی روزمره مردم را دشوارتر کرده است.
در بسیاری از مناطق، زیرساختها آسیب دیده، خدمات عمومی مختل شده و دسترسی به منابع حیاتی کاهش یافته است.
مداخلات خارجی، بدون توجه به نیازهای واقعی جامعه، تنها به افزایش رنج، بیثباتی و تضعیف حاکمیت ملی منجر شده است.
در چنین شرایطی، مردم یمن بیش از هر زمان دیگری خواستار پایان این رقابتها و بازگشت به یک روند سیاسی مستقل هستند.
هشدار کارشناسان: ادامه این روند پیامدهای سنگینی خواهد داشت
کارشناسان معتقدند که ادامه رقابت عربستان و امارات، بدون حرکت بهسوی گفتوگو و راهحلهای واقعی، میتواند پیامدهای غیرقابل پیشبینی برای جنوب یمن و کل منطقه داشته باشد.
این رقابت، اگر کنترل نشود، ممکن است به درگیریهای گستردهتر، افزایش شکافهای داخلی و حتی تجزیه ساختارهای سیاسی منجر شود.
به باور تحلیلگران، یمن برای خروج از بحران، نیازمند پایان مداخلات خارجی و بازگشت به یک روند سیاسی مستقل است؛ روندی که در آن مردم یمن نقش اصلی را ایفا کنند، نه بازیگران خارجی.
جمعبندی: یمن نیازمند پایان مداخلات خارجی و بازگشت به حاکمیت ملی است
تحولات اخیر نشان میدهد که تکیه بر ابزارهای نظامی و فشار سیاسی از سوی بازیگران خارجی، نه ثبات میآورد و نه راهحل پایدار ایجاد میکند.
رقابت عربستان و امارات، با وجود هزینههای سنگین، همچنان ادامه دارد و هر دو طرف تلاش میکنند نفوذ خود را در جنوب یمن تثبیت کنند.
اما واقعیت این است که این رقابت، تنها به افزایش بیثباتی، تضعیف حاکمیت ملی و تشدید مشکلات مردم منجر شده است.
یمن برای خروج از بحران، نیازمند رویکردی است که منافع مردم را در اولویت قرار دهد و از رقابتهای فرسایشی فاصله بگیرد.
پایان مداخلات خارجی، بازگشت به گفتوگوی ملی و تقویت ساختارهای داخلی، تنها راهی است که میتواند کشور را از این چرخه بیثباتی نجات دهد.