خاندان آلثانی، خاندان سلطنتی حاکم بر قطر، ریشه در قبیله تمیم دارند. این خاندان پیش از استقرار در قطر در اواسط قرن هجدهم، در منطقه نجد عربستان زندگی میکرد. مهاجرت آنها به قطر در سال ۱۷۵۰ صورت گرفت و ابتدا در مناطق شمالی این شبهجزیره و سپس در اطراف دوحه امروزی ساکن شدند.
نام این خاندان برگرفته از شیخ ثانی بن محمد، جد خاندان، است که فرزند او، محمد بن ثانی، نخستین رهبر شناختهشده خاندان در قطر بهشمار میرود. در دوره رهبری محمد بن ثانی، با امضای توافقنامهای با بریتانیا در سال ۱۸۶۷، کنترل خاندان آلثانی بر قطر به رسمیت شناخته شد.
در ادامه، جاسم بن محمد، دومین امیر خاندان، در سال ۱۸۷۲ توافقنامهای با امپراتوری عثمانی امضا کرد و اجازه ساخت پایگاه نظامی به آنها داد. اما در دوره امارت شیخ عبدالله، سومین رهبر خاندان، نیروهای عثمانی از قطر اخراج شدند. پس از جنگ جهانی اول و سقوط امپراتوری عثمانی، بریتانیا با امضای توافقنامهای مسئولیت حمایت از قطر در برابر تهدیدات خارجی را پذیرفت.
خاندان آلثانی متشکل از چند شاخه اصلی است که سه خاندان نقش محوریتری ایفا کردهاند:
۱ـ خانواده بانی حمد، به رهبری خلیفه بن حمد (امیر پیشین)
۲ـ خانواده بانی ثانی، به رهبری ثانی بن جاسم
۳ـ خانواده علی، به رهبری احمد بن علی
از سال ۱۸۲۵ تاکنون، نُه تن از اعضای خاندان آلثانی بهعنوان امیر قطر قدرت را در اختیار داشتهاند. این خاندان با وجود تحولات گسترده در ساختار قدرت منطقهای و بینالمللی، موفق شده است حاکمیت خود را حفظ کند و نقشی فعال در عرصه سیاست منطقهای ایفا نماید.
قطر کشوری کوچک اما استراتژیک در حاشیه خلیج فارس است که توسط خاندان آلثانی اداره میشود؛ خاندانی که با حدود ۲۰ هزار عضو، تقریباً یکدهم جمعیت کشور را تشکیل میدهد. از زمان اعلام استقلال قطر در سال ۱۹۷۱، قدرت سیاسی همواره در دست این خانواده بوده و ساختار حکومتی کشور بر پایه نظام امارت مطلقه، با گرایشهایی به سوی مشروطهگرایی، شکل گرفته است.
رأس هرم قدرت در قطر، امیر است که همزمان ریاست دولت را نیز بر عهده دارد. اداره امور اجرایی کشور از طریق نخستوزیری انجام میشود که توسط امیر منصوب میگردد. اگرچه نظام سیاسی قطر هنوز تا حدودی بر پایه ساختارهای سنتی استوار است، اما این کشور در مسیر گذار به سوی شکلگیری نهادهای مدرن و نیمهدموکراتیک گام برمیدارد؛ حرکتی که با هدف دستیابی به پیشرفت اقتصادی و تحکیم جایگاه سیاسی در سطح منطقه و جهان دنبال میشود.
بر اساس قانون اساسی قطر، حاکمیت بهصورت موروثی در خاندان آلثانی جریان دارد. با این حال، تشکیل مجلس نمایندگان در این کشور مجاز است و وزرای کابینه در برابر این مجلس مسئول و پاسخگو هستند. نقش امیر گرچه مبتنی بر قدرت مطلق به نظر میرسد، اما او در عمل باید قواعد شرع اسلام، سنتهای قبیلهای، و مطالبات اجتماعی گروههای مذهبی و خانوادههای بانفوذ را مدنظر قرار دهد. در قطر امروز، شیخ تمیم بن حمد آلثانی، امیر کشور، در رأس نظام سیاسی قرار دارد و حکومت را بهصورت مشروطه اداره میکند.
جامعه قطر نیز در مقایسه با برخی همسایگان خود در شبهجزیره عربستان، رویکردی نسبتاً میانهروتر در تفسیر آموزههای وهابیت دارد. برای مثال، زنان قطری از حق رانندگی برخوردارند و حجاب برای زنان خارجی الزامی نیست.