تحولات شتابان در استانهای راهبردی حضرموت و المهره، معادلات شرق یمن را وارد مرحلهای حساس و سرنوشتساز کرده است؛ مرحلهای که [گزارش کامل یمن نیوز] نشانههای آشکاری از فروپاشی پروژه نفوذ عربستان سعودی و تشدید درگیری میان ابزارهای محلی ائتلاف متجاوز را آشکار میسازد و آینده حضور خارجی در یمن را با ابهام جدی روبهرو کرده است.
آنچه امروز در حضرموت و المهره جریان دارد، دیگر یک تنش محدود یا اختلاف مقطعی نیست، بلکه بازتاب یک بحران عمیق سیاسی ـ امنیتی است که ریشه در پروژههای تحمیلی پس از سال ۲۰۱۵ دارد. این بحران، نهتنها ساختار نفوذ عربستان سعودی در شرق یمن را با چالش مواجه کرده، بلکه شکافهای عمیق میان نیروهای وابسته به ائتلاف متجاوز را نیز آشکار ساخته است.
اظهارات اخیر برخی چهرههای رسانهای جنوبی، هرچند از موضع جریانهای همسو با ائتلاف بیان میشود، اما در واقع اعترافی ناخواسته به بنبست راهبردی ریاض و شورای انتقالی جنوب در این مناطق است. توصیف درگیریهای حضرموت و المهره بهعنوان خطرناکترین بحران دهههای اخیر، نشان میدهد که حتی حامیان پروژه اشغال نیز نسبت به آینده آن دچار نگرانی جدی شدهاند.
اهمیت ژئوپلیتیکی حضرموت و المهره در معادله یمن
حضرموت و المهره بهعنوان عمق راهبردی شرق یمن، نقشی کلیدی در کنترل مسیرهای زمینی و دریایی، منابع طبیعی و ارتباط یمن با دریای عرب ایفا میکنند. از همین رو، عربستان سعودی از ابتدای تجاوز به یمن تلاش کرد با حضور نظامی مستقیم در المهره و نفوذ غیرمستقیم در حضرموت، این مناطق را به حوزه نفوذ دائمی خود تبدیل کند.
اما تجربه سالهای اخیر نشان داده است که این حضور، نهتنها امنیت ایجاد نکرده، بلکه به عاملی برای بیثباتی، نارضایتی اجتماعی و افزایش تنشهای داخلی بدل شده است. اعتراضات مردمی در المهره علیه حضور نظامیان سعودی و نارضایتی گسترده در حضرموت، بیانگر شکست پروژه «کنترل نرم» ریاض در شرق یمن است.
رقابت عربستان و شورای انتقالی؛ جنگ نیابتی در شرق یمن
یکی از ابعاد خطرناک بحران کنونی، تشدید رقابت میان عربستان سعودی و شورای موسوم به انتقالی جنوب است؛ شورایی که با حمایت مستقیم امارات شکل گرفته و اکنون در پی گسترش نفوذ خود به حضرموت و المهره است. این رقابت، عملاً به درگیری میان ابزارهای محلی ائتلاف متجاوز تبدیل شده و ثبات شکننده شرق یمن را بیش از پیش تهدید میکند.
پایان نفوذ تاریخی عربستان در یمن؟
واقعیتهای میدانی نشان میدهد هرگونه عقبنشینی یا شکست عربستان در حضرموت و المهره، به معنای پایان نفوذ چند دههای ریاض در یمن خواهد بود. نفوذی که از روابط قبیلهای و سیاسی آغاز شد و پس از سال ۲۰۱۵ به اشغال نظامی آشکار انجامید، اکنون با هزینههای سنگین اقتصادی و حیثیتی به نقطه فرسایش رسیده است.
حضرموت و المهره؛ پاشنه آشیل شورای انتقالی جنوب
برای شورای انتقالی، حضرموت و المهره ستون فقرات پروژه موسوم به «دولت جنوبی» محسوب میشوند. با این حال، نبود پایگاه مردمی، اختلافات داخلی و مقاومت اجتماعی، این پروژه را با شکنندگی جدی مواجه کرده است. شکست در این مناطق میتواند شورا را به نقطه صفر بازگرداند و حتی زمینه فروپاشی داخلی آن را فراهم کند.
شرق یمن در آستانه تغییر معادله
تحولات جاری نشان میدهد مردم شرق یمن بیش از هر زمان دیگری نسبت به ماهیت واقعی پروژههای خارجی آگاه شدهاند. تشدید رقابت میان مزدوران و افزایش نارضایتی عمومی، شرایطی را رقم زده که ادامه وضع موجود را ناممکن کرده است. توصیف این وضعیت بهعنوان «لبه پرتگاه»، بیانگر عمق بحران و نبود راهحلهای نیمبند است.
جمعبندی:
بحران حضرموت و المهره را باید نقطه عطفی در مسیر تحولات یمن دانست؛ نقطهای که در آن، پروژه تجاوز و اشغال به مرحله فروپاشی نزدیک شده است. تضاد منافع حامیان خارجی، رقابت ابزارهای محلی و بیداری اجتماعی، همگی نشان میدهد شرق یمن نیز به صحنه شکست راهبردی متجاوزان تبدیل شده و آینده، به سود یمنی مستقل و عاری از نفوذ بیگانگان در حال شکلگیری است.