مقدمه
در بخش پیشین با عنوان «تاجر آمریکایی: پیشنهاد مرگ معامله روی تب»، به اهمیت معامله در فضای پیچیده سیاست و تجارت بین‌الملل پرداخته شد. گفتیم در این راستا شخصیت‌هایی با رویکردهای متفاوت به چشم می‌خورند که قواعد سنتی را به چالش می‌کشند و نتایجی غیرمنتظره خلق می‌کنند. دونالد ترامپ رئیس‌جمهور ایالات متحده، یکی از این چهره‌ها است که با تاکتیک‌های منحصربه‌فرد و اغلب غیرمتعارف خود، دنیای سیاست و تجارت را تحت تأثیر قرار داده و واکنش‌های گوناگونی را به دنبال داشته است.
با توجه به رویکرد ترامپ در تحمیل شرایط از طریق تهدید و فشار، داشتن راهبردی مشخص از اهمیت بالایی برخوردار است. این راهبرد دستکم باید بتواند با ایجاد اهرم فشاری از طریق مقابله فعال و هوشمندانه در برابر اقدامات خصمانه، او را مجبور به تجدیدنظر در سیاست‌هایش کند. تاکید بر راهبرد مقاومت در مواجهه با ترامپ، با ایجاد اهرم فشار از طریق مقاومت فعال و هوشمندانه در برابر اقدامات خصمانه، او را مجبور به معامله جدی‌تر می‌کند و امکان صیانت از منافع ملی جمهوری اسلامی ایران را افزایش می‌دهد. در وضعیت فعلی، این راهبرد به کشور ما کمک می‌کند تا ضمن حفظ استقلال و عدم تسلیم در برابر خواسته‌های غیرمنطقی، موقعیت منطقه‌ای خود را تقویت کرده و با استفاده از ابزارهایی که در ادامه بیان می‌شوند، فشارها و تحریم‌های غیرقانونی ترامپ را به چالش بکشد. برای موفقیت، شناخت دقیق شخصیت ترامپ و شرایط بین‌المللی ضروری است.
راهکارها و ابزارهای راهبرد مقاومت فعال
1. تقویت جبهه داخلی
تقویت جبهه داخلی، به‌عنوان سنگ بنای مقاومت، نیازمند ایجاد وحدت ملی و انسجام داخلی است. دولت باید با تعامل سازنده با گروه‌های مختلف سیاسی و اجتماعی، یک جبهه متحد در برابر تهدیدات خارجی ایجاد کند. مقاوم‌سازی اقتصاد داخلی، از طریق کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی و تنوع‌بخشی به منابع اقتصادی، آسیب‌پذیری ایران در برابر تحریم‌ها را کاهش می‌دهد. در نهایت توجه به نیازهای اساسی مردم و تلاش برای بهبود وضعیت معیشتی آنها، حمایت عمومی از سیاست‌های مقاومت را افزایش می‌دهد.
2. تحکیم روابط با متحدان
تحکیم روابط با متحدان، به‌عنوان یک اهرم فشار، مستلزم توسعه روابط با کشورهایی است که مخالف سیاست‌های ترامپ هستند، مانند چین و روسیه. ایجاد ائتلاف‌های منطقه‌ای با کشورهایی که منافع مشترک دارند، قدرت چانه‌زنی ایران را در برابر فشارهای خارجی افزایش می‌دهد. این ائتلاف‌ها می‌توانند شامل همکاری‌های اقتصادی، نظامی و سیاسی باشند که به ایران کمک می‌کنند تا از انزوای تحمیلی خارج شده و از حمایت بین‌المللی برخوردار شود.
3. استفاده از ابزارهای حقوقی و بین‌المللی
استفاده از ابزارهای حقوقی و بین‌المللی، به‌عنوان یک سپر دفاعی، شامل شکایت به سازمان‌های بین‌المللی مانند سازمان ملل و دیوان بین‌المللی دادگستری برای افشای نقض قوانین بین‌المللی توسط ترامپ است. ایران می‌تواند با استناد به معاهدات بین‌المللی، از حقوق خود دفاع کند و فشارهای ترامپ را کم‌اثر سازد. این اقدامات حقوقی می‌توانند به‌عنوان یک ابزار بازدارنده عمل کنند و از اقدامات یکجانبه ترامپ جلوگیری کنند.
4. شناخت خواسته‌های واقعی ترامپ
شناخت خواسته‌های واقعی ترامپ برای تنظیم راهبرد مقابله با او ضروری است، این امر نیازمند درک دقیق از اهداف وی و راهبردهای فشار است. مقابله با ترامپ فقط زمانی موثر خواهد بود که از موضع قدرت باشد –زیرا او نیز این‌طور فکر و عمل می‌کند. در این صورت، منجر به ایجاد زمینه مشترک برای توافق‌های ضمنی و غیررسمی شده و از تشدید تنش‌های اضافی جلوگیری می‌نماید. همچنین می‌توان نوعی انعطاف‌پذیری را ابراز نمود که به‌معنای اعلام غیررسمی آمادگی برای مذاکره و توسعه موازی راهبرد مقاومت، در مقابل اقدامات افراطی ترامپ در آینده باشد. با اتخاذ این رویکرد، ایران قادر خواهد بود تا یک راهبرد مقاومت هوشمندانه در برابر فشارهای ترامپ پیش بگیرد و از منافع ملی خود به نحو مؤثری دفاع کند. لازم به ذکر است که شناخت دقیق از شخصیت ترامپ و تیم او، و تحلیل درست از شرایط بین‌المللی و منطقه‌ای، برای موفقیت در این مسیر ضروری است.
باید در نظر داشت ترامپ مذاکره را به‌عنوان یک «بازی» می‌بیند که در آن هدف، کسب حداکثر امتیاز است. باید این موضوع را در نظر داشت و با استفاده از تاکتیک‌های مناسب، برای پیروزی در این بازی کوشش نمود. این تاکتیک‌ها می‌توانند شامل چانه زنی قوی، تهدید به خروج از مذاکره و استفاده از اهرم‌های فشار باشند. با توجه به اهمیتی که ترامپ به تصویر عمومی از خود می‌دهد، مذاکره‌کننده می‌تواند از این موضوع به‌عنوان اهرم فشاری برای رسیدن به توافق استفاده کند. به‌عنوان مثال، می‌توان با ارائه پیشنهادهایی که به ترامپ کمک می‌کند تا یک «برنده» به نظر برسد، او را به پذیرش شرایط ترغیب کرد.
راهبرد مقاومت فعال
مقاومت فعال، به‌عنوان یک واکنش هوشمندانه، به معنای مقابله با اقدامات تحریک‌آمیز ترامپ مانند تهدیدات نظامی و تحریم‌های جدید، با قاطعیت است. حمایت از گروه‌های مقاومت در منطقه، می‌تواند به‌عنوان یک اهرم فشار در برابر نفوذ آمریکا عمل کند. همچنین، استفاده از فضای سایبری برای مقابله با پروپاگاندای آمریکا و انتشار اطلاعات صحیح، می‌تواند به افشای سیاست‌های نادرست ترامپ کمک کند.
همان‌طور که در بخش پیشین گفته شد، ترامپ سعی دارد همه طرف‌ها را پای میز مذاکره بکشاند و شرایط مورد نظر خود را به آنها تحمیل کند. او به مقاومت و ایستادگی طرف مقابل توجه می‌کند و اگر با مقاومت جدی مواجه شود، عقب‌نشینی خواهد کرد. با این حال، اگر مقاومتی نبیند به اجرای برنامه‌های خود ادامه می‌دهد. لذا «تهدید متوازن در برابر تهدید و اقدام متوازن در برابر اقدام»، تعریف راهبرد مقاومت فعال است؛ و البته ترامپ باید بداند در این زمینه تردیدی وجود ندارد و این نیازمند یک‌صدایی مسئولین در مواجهه با این موضوع است. اینجا است که می‌توان ترامپ را وادار به عقب‌نشینی کرد.
جمع‌بندی
با توجه به رویکرد تحمیلی آمریکا به رهبری چهره‌ای مانند ترامپ، برای مقابله با ایران، راهبرد اصلی «مقاومت فعال» از اهمیت بالایی برخوردار است. این راهبرد از طریق مقاومت فعال، هوشمندانه و توام با نوآوری، اهرم فشاری ایجاد می‌کند که طرف مقابل را وادار به تجدیدنظر در سیاست‌هایش می‌کند و به ایران کمک می‌کند ضمن حفظ استقلال و عدم تسلیم، موقعیت منطقه‌ای خود را تقویت کرده و فشارهای غیرقانونی را به چالش بکشد. برای دستیابی به این هدف، شناخت دقیق از طرف مقابل و شرایط بین‌المللی، تقویت بنیه داخلی در حوزه‌های نیروی انسانی، تسلیحات و آمادگی رزمی و همچنین استفاده محدود و هدفمند از ظرفیت دیپلماسی و مذاکره در راستای تقویت راهبرد مقاومت، ضروری است.
منبع: تیم تحریریه یمن‌الاسلام