۱ـ ساختار اقتصادی و منابع اصلی درآمد
۱ـ۱ـ قطر یکی از ثروتمندترین و سریعترین اقتصادهای منطقه خلیج فارس است که به طور عمده بر پایه صادرات انرژی استوار است. قطر دارای سومین ذخایر بزرگ گاز طبیعی جهان و همچنین منابع قابل توجه نفتی است که اساس درآمدهای کشور را تشکیل میدهند.
الف) گاز طبیعی مایع (LNG): قطر بزرگترین صادرکننده گاز طبیعی مایع در جهان است و سهم قابل توجهی از بازار جهانی LNG را در اختیار دارد.
ب) نفت خام: هرچند نفت سهم کمتری نسبت به گاز در اقتصاد قطر دارد، ولی همچنان بخش مهمی از درآمدهای دولت را تشکیل میدهد.
ج) سایر بخشها: صنعت پتروشیمی، صنایع فلزی و ساختوساز نیز در حال رشد هستند و قطر در حال تلاش برای تنوعبخشی به اقتصاد خود است.
۱ـ۲ـ تنوع اقتصادی و استراتژیهای توسعه
قطر در سالهای اخیر به شدت به دنبال تنوعبخشی اقتصادی و کاهش وابستگی به نفت و گاز بوده است؛ به ویژه با توجه به نوسانات قیمت انرژی در بازار جهانی.
الف) استراتژی ملی ۲۰۳۰: برنامه جامع توسعه قطر که با هدف رشد پایدار، توسعه بخش غیرنفتی، آموزش، فناوری و گردشگری طراحی شده است.
ب) سرمایهگذاری در زیرساختها: احداث پروژههای بزرگ در حوزه حملونقل، حملونقل ریلی، و میزبانی رویدادهای جهانی همچون جام جهانی ۲۰۲۲.
ج) تشویق سرمایهگذاری خارجی: قوانین تسهیلگر جذب سرمایهگذاری خارجی، ایجاد مناطق آزاد اقتصادی و ایجاد بسترهای کسبوکار نوآورانه.
۱ـ۳ـ نقش صندوقهای ثروت ملی و سرمایهگذاریهای خارجی
صندوق ثروت ملی قطر (Qatar Investment Authority – QIA): یکی از بزرگترین صندوقهای سرمایهگذاری دولتی جهان است که در بخشهای مختلف جهانی شامل املاک، بانکداری، فناوری، و صنعت سرمایهگذاری کرده است.
این صندوق نقش مهمی در دیپلماسی اقتصادی قطر و گسترش نفوذ جهانی این کشور دارد.
۱ـ۴ـ بازار کار و جمعیت
اقتصاد قطر به شدت به نیروی کار خارجی متکی است. بیش از ۸۰ درصد جمعیت قطر را مهاجران تشکیل میدهند که در بخشهای مختلف صنعت، خدمات و ساختوساز فعال هستند.
دولت قطر در سالهای اخیر سیاستهایی را برای بهبود شرایط کاری و اجتماعی نیروی کار خارجی اجرا کرده است.
افزایش سهم مشارکت زنان در بازار کار نیز به عنوان بخشی از برنامه توسعه اجتماعی و اقتصادی کشور دنبال میشود.
۱ـ۵ـ چالشها و فرصتها
الف) چالشها: وابستگی زیاد به منابع انرژی، نیاز به تنوعبخشی اقتصادی، فشارهای بینالمللی برای بهبود شرایط کارگران مهاجر، و اثرات تغییرات اقلیمی.
ب) فرصتها: موقعیت استراتژیک، سرمایهگذاریهای گسترده در زیرساخت، میزبانی رویدادهای بینالمللی، و توسعه بخشهای نوین مانند فناوری و گردشگری.
۲ـ تولید ناخالص داخلی (GDP)
الف) تولید ناخالص داخلی اسمی (Nominal GDP): در سال ۲۰۲۵، تولید ناخالص داخلی اسمی قطر به ۲۴۰.۲۱۷ میلیارد دلار آمریکا رسیده است
ب) تولید ناخالص داخلی بر اساس برابری قدرت خرید(PPP): در همان سال، تولید ناخالص داخلی بر اساس PPP به ۳۶۹.۲۴ میلیارد دلار آمریکا افزایش یافته است.
ج) رشد اقتصادی: پیشبینی میشود که رشد اقتصادی واقعی قطر در سالهای ۲۰۲۴–۲۰۲۵ به ۲ درصد برسد و در میانمدت به طور متوسط به ۴.۷۵ درصد افزایش یابد. این رشد عمدتاً ناشی از سرمایهگذاریهای عمومی، گسترش پروژههای LNG و تقویت بخش گردشگری است.
۳ـ صادرات و منابع درآمدی
الف) صادرات: در سال ۲۰۲۳، صادرات قطر به ۱۲۸.۷۰۹ میلیارد دلار آمریکا رسید.
ب) صادرات عمده: محصولات اصلی صادراتی شامل گاز طبیعی مایع (LNG)، محصولات نفتی، کودهای شیمیایی، فولاد و سیمان هستند.
ج) شرکای تجاری: قطر با کشورهای مختلفی از جمله ژاپن، کره جنوبی، هند و چین روابط تجاری گستردهای دارد.
۴ـ صندوق ثروت ملی قطر (QIA)
الف) دارایی تحت مدیریت: در نوامبر ۲۰۲۴، صندوق ثروت ملی قطر (QIA) دارای داراییهایی به ارزش ۵۲۶ میلیارد دلار آمریکا بود.
ب) سرمایهگذاریهای بینالمللی: QIA در بخشهای مختلفی از جمله املاک، بانکداری، فناوری و صنعت در سطح جهانی سرمایهگذاری کرده است.
۵ـ نرخ بیکاری و بازار کار
الف) نرخ بیکاری: قطر یکی از پایینترین نرخهای بیکاری در جهان را دارد. بر اساس گزارشها، نرخ بیکاری در قطر در سال ۲۰۲۳ حدود ۰.۶ درصد بوده است.
ب) نیروی کار: بیش از ۲ میلیون نفر در بازار کار قطر مشغول به کار هستند که عمدتاً در بخشهای ساختوساز، خدمات و صنعت نفت و گاز فعالیت میکنند.
۶ـ تورم و قیمتها
نرخ تورم: در دسامبر ۲۰۲۳، نرخ تورم در قطر به ۳.۰۳ درصد رسید. در دسامبر ۲۰۲۴، نرخ تورم به ۱.۲۷ درصد کاهش یافت.