طرح اسرائیل برای نئوم، پروژه عظیم اقتصادی و شهری عربستان سعودی، [گزارش کامل تسنیم] در چارچوب برنامهای موسوم به «اسرائیل بزرگ» جایگاه کلیدی یافته است. این برنامه با هدف تغییرات بنیادین در ساختار سیاسی و اقتصادی منطقه شکل گرفته است.
تحولات کلیدی عربستان و اهمیت پروژه نئوم
برخی تحلیلگران و مدعیان پشتپردهنگر معتقدند که برنامهای بلندمدت در حال اجرا است که هدف آن واگذاری بخشی از سرزمین عربستان و منطقه اقتصادی نئوم به محمد بنسلمان است؛ اما بهزعم این گمانهزنیها، مالکیت و کنترل نهایی این مناطق در اختیار سرمایهگذاران و بازیگران صهیونیستی قرار خواهد گرفت. نئوم، پروژهای عظیم در استان تبوک، شامل زیرپروژههای مشهوری چون «ذا لاین»، «اکسِیگون» و «تروجِنا» است که با سرمایهگذاریهای کلان خارجی و همکاری شرکای بینالمللی دنبال میشود. اهمیت استراتژیک نئوم به دلیل موقعیت جغرافیاییاش در سواحل دریای سرخ و نزدیکی به گذرگاههای حیاتی تجارت جهانی، آن را به نقطه کانونی تحولات اقتصادی و ژئوپلیتیکی خاورمیانه تبدیل کرده است.
ادعاهای مربوط به پروژه «اسرائیل بزرگ»
در این چارچوب، گفته میشود گروههایی از جریان وهابی و نخبگان محلی در ازای تضمین بقا و سهم قدرت، مجبور به چشمپوشی از برخی مناطق تاریخی و شمالی عربستان — از جمله حوالی مدینه، منطقه خیبر و نوار منتهی از ینبع تا مرز کویت — شدهاند. این مناطق از نظر تاریخی و مذهبی بسیار حساساند و تغییر مالکیت یا کنترل آنها میتواند پیامدهای گسترده دینی، اجتماعی و سیاسی در منطقه داشته باشد. بدینترتیب این موضوع فراتر از مناسبات داخلی سعودی، به مناقشهای منطقهای و حتی فرامنطقهای بدل شده است.
نگرانیها و واکنشها
حساسیت دینی مدینه و خیبر به عنوان مکانهای مقدس اسلامی، باعث شده است هر تغییری در کنترل این مناطق واکنشهای شدیدی را در سطح جهان اسلام برانگیزد.
روند نزدیکیهای اقتصادی و امنیتی میان برخی کشورهای عربی و اسرائیل، زمینه را برای تقویت گفتوگوها درباره منافع استراتژیک مشترک و دسترسی به بنادر و مسیرهای تجاری فراهم کرده و نگرانیهای جدی در میان مخاطبان منطقهای ایجاد کرده است.
بسیاری از کارشناسان بر این باورند که چنین تغییراتی میتواند باعث افزایش تنشها، تضعیف انسجام کشورهای منطقه و شکلگیری شکافهای جدید شود.
عوامل شکلگیری گمانهزنیها
کارشناسان سیاسی این گمانهزنیها را نتیجه همگرایی چند عامل میدانند:
طرحهای توسعه اقتصادی و شهری ریاض، به ویژه پروژه نئوم، که برای جذب سرمایهگذاریهای خارجی و ایجاد ساختارهای نوین اقتصادی برنامهریزی شدهاند.
بحران مشروعیت داخلی ناشی از اصلاحات سریع و رفتارهای اقتدارگرایانه که موجب شده دولت سعودی به دنبال حمایتهای خارجی برای تثبیت موقعیت خود باشد.
رقابتهای ژئوپلیتیکی میان قدرتهای منطقهای و جهانی که خاورمیانه را به عرصهای برای تقابل نفوذ تبدیل کرده است.
فشارهای حقوق بشری و اتهامات مربوط به فساد و سرکوب مخالفان، که اعتبار و مشروعیت حکومت سعودی را زیر سوال برده و به افزایش شک و تردیدها دامن زده است.
نتیجهگیری و دیدگاهها
اگرچه این روایتها در محافل رسانهای و سیاسی مطرح شدهاند، اما تا کنون مدارک قطعی و مستندی که صحت کامل این ادعاها را اثبات کند، منتشر نشده است. تحقق چنین برنامههایی نیازمند بررسیهای دقیق و شواهد روشن است. با این حال، هرگونه تغییر در مناطق مقدس و حساس عربستان بدون شک پیامدهای گستردهای در سطح منطقهای و فرامنطقهای خواهد داشت. همانطور که رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز تصریح کردهاند: «اسرائیل از غیظ نرسیدن به نیل تا فرات خواهد مرد.»